103 lata temu do walki o wolną Polską wyruszyła I Kompania Kadrowa

• Autor: Andrzej Turczyn
• 6 sierpnia 2017
• Brak komentarzy

103 lat temu, 6 sierpnia 1914 r., z krakowskich Oleandrów w kierunku Królestwa Polskiego wyruszyła I Kompania Kadrowa. W przemówieniu do jej żołnierzy Józef Piłsudski mówił: “Wszyscy, co tu jesteście zebrani, jesteście żołnierzami polskimi.(…) Jedynym waszym znakiem jest odtąd orzeł biały”.

Zgodę na mobilizację oddziałów strzeleckich Józef Piłsudski otrzymał od wojskowych władz austriackich 2 sierpnia 1914 r. Wówczas także poinformowano go, iż po wybuchu wojny rosyjsko-austriackiej polskie formacje mają działać na kierunku Miechów – Jędrzejów – Kielce. Decyzja ta zmieniała wcześniejsze plany, które przewidywały wkroczenie polskich oddziałów do Zagłębia Dąbrowskiego.

3 sierpnia 1914 r. w krakowskich Oleandrach zorganizowana została I Kompania Kadrowa. Liczący 144 żołnierzy oddział składał się ze słuchaczy szkół oficerskich Strzelca i Polskich Drużyn Strzeleckich – organizacji mających wykształcić kadry przyszłego Wojska Polskiego.

W przemówieniu wygłoszonym do I Kompanii w dniu jej sformowania Piłsudski mówił: “Odtąd nie ma ani Strzelców, ani Drużyniaków. Wszyscy, co tu jesteście zebrani, jesteście żołnierzami polskimi. Znoszę wszelkie odznaki specjalnych grup. Jedynym waszym znakiem jest odtąd orzeł biały.(…) Żołnierze!… Spotkał was ten zaszczyt niezmierny, że pierwsi pójdziecie do Królestwa i przestąpicie granicę rosyjskiego zaboru, jako czołowa kolumna wojska polskiego idącego walczyć za oswobodzenie ojczyzny. Wszyscy jesteście równi wobec ofiar, jakie ponieść macie. Wszyscy jesteście żołnierzami. Nie naznaczam szarż, każę tylko doświadczeńszym wśród was pełnić funkcje dowódców. Szarże uzyskacie w bitwach. Każdy z was może zostać oficerem, jak również każdy oficer może znów zejść do szeregowców, czego oby nie było… Patrzę na was, jako na kadry, z których rozwinąć się ma przyszła armia polska, i pozdrawiam was, jako pierwszą kadrową kompanię”.

6 sierpnia 1914 r., na krótko przed świtem, I Kompania Kadrowa wyruszyła z krakowskich Oleandrów w kierunku granicy Królestwa Polskiego. Na jej czele stał wyznaczony przez Piłsudskiego por. Tadeusz Kasprzycki – oficer Związku Strzeleckiego.

W dniu wymarszu I Kompanii Piłsudski w trakcie posiedzenia Komisji Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych w Krakowie oświadczył, że w Warszawie powstał tajny Rząd Narodowy, który mianował go komendantem polskich sił zbrojnych.

W rozpowszechnianej odezwie podpisanej przez “Komendanta Głównego Wojska Polskiego Józefa Piłsudskiego” stwierdzano m.in.: “Kadry armii polskiej wkroczyły na ziemię Królestwa Polskiego, zajmując ją na rzecz jej właściwego, istotnego jedynego gospodarza – Ludu Polskiego, który ją swą krwawicą użyźnił i wzbogacił. Zajmują ją w imieniu Władzy Naczelnej Rządu Narodowego. Niesiemy całemu narodowi rozkucie kajdan, poszczególnym zaś jego warstwom warunki moralnego rozwoju. Z dniem dzisiejszym cały Naród skupić się winien w jednym obozie pod kierownictwem Rządu Narodowego. Poza tym obozem zostaną tylko zdrajcy, dla których potrafimy być bezwzględni”.

W rzeczywistości żaden “Rząd Narodowy” w Warszawie wówczas nie powstał, a cała akcja była mistyfikacją mającą zwiększyć szansę powodzenia podjętych przez Piłsudskiego działań. Oceniając je prof. Janusz Pajewski w książce “Odbudowa państwa polskiego” stwierdzał: “Plan Piłsudskiego był tyle samo prosty, ile nierealny. Chciał być, wedle własnych słów, +swobodnym ptakiem+ tzn. uniezależnić się zarówno od polskich stronnictw politycznych, jak i od Austrii. Piłsudski, głęboko rozmiłowany w tradycjach 1863 r., przeniknięty kultem powstańców styczniowych, kultem tajnego, ściśle zakonspirowanego, a otoczonego wielkim autorytetem Rządu Narodowego i jego pieczątki, powziął myśl powtórzenia, może w pomyślniejszych okolicznościach, sytuacji z powstania styczniowego”.

“Wejście oddziałów strzeleckich do Królestwa – pisał dalej prof. Pajewski – miało w przekonaniu Piłsudskiego wznowić 1863 i 1905 r. Strzelcy wraz z królewiackimi powstańcami opanowaliby część Królestwa, gdzie można by organizować wojsko i przygotowywać kadry władz politycznych. Niewielka nawet część Kongresówki, pozostając pod władzą Piłsudskiego, musiałaby mu dać silną pozycję zarówno wobec społeczeństwa polskiego, jak też i wobec zaborców”.

Tymczasem I Kompania idąc przez Miechów i Jędrzejów 12 sierpnia wkroczyła do Kielc. Żołnierze jej przyjmowani byli jednak przez mieszkańców Królestwa bardzo chłodno.

Roman Starzyński wspominając gorzkie odczucia strzelców pisał: “Na rynku (miasteczka Skała) tłum ciekawych obserwuje przemarsz +obcego+ wojska. +Nasi+ odeszli. Tych +obcych+ nikt nie wita, nikt nie pozdrawia. Ciekawy tłum – patrzy i milczy. Nikt nie wyniesie szklanki wody, nikt nie poda kromki chleba. To już nie Krakowskie, nie polska Galicja, to Rosja zaludniona szczepem mówiącym po polsku, ale czującym po rosyjsku. Od rana nie mieliśmy nic w ustach, kilkugodzinny marsz wyczerpał wszystkie nasze siły, ale wszystko to nic wobec uczucia, jakie w nas to wrogie milczenie mieszkańców Skały (…) wzbudziło. Pod wpływem takiego przyjęcia rodziły się w nas myśli, które później znalazły wyraz w hymnie Pierwszej Brygady”. (R. Starzyński “Cztery lata w służbie Komendanta”).

16 sierpnia 1914 r. w Krakowie utworzony został przez wszystkie galicyjskie ugrupowania polityczne Naczelny Komitet Narodowy, będący “najwyższą instancją w zakresie wojskowej, skarbowej i politycznej organizacji zbrojnych sił polskich”. Pod jego patronatem zaczęto tworzyć Legiony Polskie. I Kompania Kadrowa stała się zalążkiem 1 pułku piechoty, który następnie rozrósł się do I Brygady Legionów Polskich. (PAP)

Wielkie idee zawsze wykuwane są przez garstkę, której tłum sypie piach oczy. Niestety tak musi być na początku powstawania wielkich spraw. Mam wrażenie, że dokładnie taki sam mamy czas dzisiaj, gdy zaczynamy mówić w Polsce coraz głośniej o potrzebie posiadania przez Polaków broni. W dyskusji społecznej pojawiają się też głosy o potrzebie zapisania prawa do broni w konstytucji. Póki co jesteśmy nieprzystającymi do rzeczywistości indywiduami. Niewielu rozumie jak ważna to dzisiaj dla Polski sprawa. Mało tego, mamy przeciwników. Garstka mówi, a są tacy co psują, tworzą intrygi, zniechęcają i usiłują zniszczyć to co zbudowane. Przeciwnicy są też ze środowiska posiadaczy broni, pamiętajcie o tym. To środowisko ma nienaturalną strukturę, do którego wstęp mieli uprzywilejowani, a często posiadanie broni do obrony własnej było nagrodą, za coś… Uzurpatorzy przypisujący sobie prawa do rozwoju decydowanie jak ma rozwijać się idea…

Nie porównuję spraw związanych z dostępem do broni to idei niepodległej Polski, ale przy okazji wspomnienia Pierwszej Kadrowej przyszła im na myśl taka refleksja, takie porównanie. Raczej ku zachęcie niż ku zniechęceniu.

Chociaż szczerze pisząc analogii dostrzegam więcej. Tak jak jak wrażenie miał Roman Stażyński “To już nie Krakowskie, nie polska Galicja, to Rosja zaludniona szczepem mówiącym po polsku”, tak dzisiaj możemy mieć wrażenie, że zsowietyzowane umysły Polaków, też tych mówiących o sobie patrioci, nie powalają trzeźwo patrzeć na prawo posiadania broni. Jest co robić, naprawdę jest co robić w Polsce, aby sprawić, że Polacy zaczną myśleć po polsku.

Wolna Polska w 1918 roku powstała, może i dzisiaj to się uda, też w zakresie idei prawa do broni. Jednak im się udało, bo byli przygotowani. Nam się powiedzie o ile wysiłek zmiany myślenia Polaków o dostępie do broni nie ustanie, a łatwo może ustać. Człowiek co do zasady nie lubi się wysilać, robić czegoś bez widocznych efektów, tracąc czas, siły i pieniądze.