Funkcjonariusze Straży Ochrony Kolei są funkcjonariuszami innych państwowych formacji uzbrojonych, ale nie jest to prawdą.

Nie pomyliłem się formułując tytuł wpisu. Zapraszam do podróży intelektualnej, która gdy dotyczy policyjnych organów administracji bywa, że jest nieprzewidywalna. Przytaczam poniżej całość wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie w sprawie funkcjonariuszy SOK. Być może nie każdy zechce czytać, zatem zamieszczam krótki komentarz. Tym razem komentarz na początku aby nie zmuszać do brnięcia w nudną być może argumentację prawną, jaką posługują się prawnicy.

Jak wszystkim zainteresowanym problematyką dostępu do broni palnej w Polsce wiadomo, Naczelny Sąd Administracyjny cieszy się poważaniem w orzecznictwie organów Policji, które wydają pozwolenia na broń. Okazuje się, że należy wprowadzić do tego stwierdzenia zastrzeżenie. Zastrzeżenie brzmi tak: o ile orzecznictwo zmierza do utrudnienia uzyskania pozwolenia na broń. W sytuacji gdy orzecznictwo NSA nie utrudnia uzyskania pozwolenia na broń, oj to biada takiemu sądowi… nie cieszy się wówczas wystarczająca powagą i uznaniem. Nie cieszy się, bo nie ma jak organów zmusić do stosowania się to argumentów prezentowanych przez sąd. Organy mogą posłużyć się argumentami jakimi sobie tylko chcą, a wyrok sądowy jak wiadomo dotyczy konkretnej sprawy. Co im można zrobić? Odpowiedź brzmi: NIC! Za dwa lata okaże się, że organ administracji się mylił i co z tego? Nikomu z tego powodu nie pokaże się drzwi, za większe sprawy nie ponoszą policjanci z WPA odpowiedzialności.

Wspominam o tym, bo właśnie uzyskałem wiadomość, że niesławna Komenda Wojewódzka Policji w Katowicach posiada opinię pewnie prawną, z której wynika, że NSA się myli sromotnie w sprawie statusu funkcjonariuszy SOK. KWP w Katowicach podążając zgodnie z wskazówkami duchów, przepraszam oczywiście chodzi o ducha ustawy, a ten poucza wyraźnie, że broni ma być mało i trudno ma się uzyskiwać pozwolenie na broń, stwierdziło że funkcjonariusz SOK nie korzysta ze zwolnienia wynikającego z art. 15 ust. 6 i art. 16 ust. 2 ustawy o broni i amunicji.

sokcytat

Co duchy konkretnie objawiły jeszcze nie wiem, czekam na udzielenie odpowiedzi na zapytanie o informację publiczną. Przewiduję jednak, że wkrótce ten duch rozleje się na cały kraj. Dotychczas funkcjonariusze SOK posiadający przydzieloną broń służbową ani nie byli zobowiązywani do przedstawiania orzeczenia psychologicznego i lekarskiego w trybie art. 15 ust. 3 ani do zdawania egzaminów w trybie art 16 ust. 1 ustawy o broni i amunicji. Dotychczas Strażnicy Ochrony Kolei występując o pozwolenie na broń np. w celu kolekcjonerskim traktowani byli jak np. policjanci, korzystali ze zwolnień wynikających z art. 15. ust. 6 i art. 16 ust. 2 ustawy o broni i amunicji. W tej sprawie zabrał głos NSA i zaprezentował obszerne uzasadnienie prawne, które choć nie dotyczy innych spraw, w zakresie wykładni prawa powinno być uznawane za wiążące. Wiążące nie z powodu tego, że tak każe przepis prawa, a z tego powodu, że jest poważnym nadużyciem odmienna wykładnia przepisów, gdy już najwyższa instancja sądownictwa administracyjnego postanowiła odmiennie.

Okazuje się, że gdy Policja stosuje prawo prawdziwe może być tytułowe zdanie: Funkcjonariusze Straży Ochrony Kolei są funkcjonariuszami innych państwowych formacji uzbrojonych, ale nie jest to prawdą. Wołam, wzywam, apeluję: posłowie zabierzcie Policji to trudne zadanie stosowania ustawy o broni i amunicji. Policja naprawdę się nie sprawdza, nie radzi sobie, wprowadza chaos prawny. Tam niewielu jest prawników, a za to wielu obdarzonych mocą czytania w myślach ustawodawcy.

Dla zainteresowanych i wytrwałych, w całości stosowny wyrok NSA:

II OSK 75/10 – Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie

Wyrok

Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie

z dnia 20 kwietnia 2011 r.

II OSK 75/10

Funkcjonariusze Straży Ochrony Kolei są funkcjonariuszami innych państwowych formacji uzbrojonych, o których mowa w przepisie art. 15 ust. 6 ustawy z 1999 r. o broni i amunicji, albowiem jest to formacja posiadająca szerokie kompetencje wymienione w art. 60 u.t.k., charakterystyczne dla państwowych formacji uzbrojonych. Przy tym pełnienie służby przy wykorzystaniu tzw. broni obiektowej należy rozumieć jako jedną form posiadania przydzielonej funkcjonariuszom SOK broni służbowej oczywiście na czas pełnienia przez nich służby. Na ten czas przydzielana im bowiem zostaje konkretna jednostka broni, o zindywidualizowanych cechach, pozwalających na ustalenie w każdych warunkach, kto posłużył się danym egzemplarzem broni.

UZASADNIENIE

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu w dniu 20 kwietnia 2011 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej sprawy ze skargi kasacyjnej M. F. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 19 sierpnia 2009 r., sygn. akt VI SA/Wa 2515/08 w sprawie ze skargi M. F. na decyzję Komendanta Głównego Policji z dnia (…) października 2008 r. nr (…) w przedmiocie dopuszczenia do posiadania broni palnej w celu ochrony osób i mienia na obszarze kolejowym uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie.

Uzasadnienie faktyczne

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z 19 sierpnia 2009 r., VI SA/Wa 2515/08 oddalił skargę M. F. na decyzję Komendanta Głównego Policji z (…) października 2008 r., nr (…) w przedmiocie dopuszczenia do posiadania broni palnej w celu ochrony osób i mienia na obszarze kolejowym. W uzasadnieniu Sąd podniósł, że zgodnie z art. 59 ustawy z 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 16, poz. 94 z późn. zm.) zarządca lub kilku zarządców wspólnie w uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw transportu wydaną w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych tworzą straż ochrony kolei, działającą na zasadach określonych w 10 rozdziale ustawy (“Ochrona porządku na obszarze kolejowym”) oraz powołują komendanta straży ochrony kolei (ust. 1). Zgodę, o której mowa w ust. 1, wydaje się w drodze decyzji (ust. 2). Zgodnie z art. 5 ust. 2 powołanej ustawy “zarządca” to w istocie zarządca infrastruktury, zarządzający infrastrukturą kolejową oraz zapewniający jej rozwój i modernizację. Zarządzanie infrastrukturą kolejową polega na: 1) budowie i utrzymaniu infrastruktury kolejowej; 2) prowadzeniu ruchu pociągów na liniach kolejowych; 3) utrzymywaniu infrastruktury kolejowej w stanie zapewniającym bezpieczne prowadzenie ruchu kolejowego; 4) udostępnianiu tras pociągów dla przejazdu pociągów na liniach kolejowych i świadczeniu usług z tym związanych; 5) zarządzaniu nieruchomościami wchodzącymi w skład infrastruktury kolejowej (art. 5 ust. 1). Koszty związane z funkcjonowaniem straży ochrony kolei pokrywane są przez zarządcę lub zarządców (art. 59 ust. 3).

Dopuszczenie funkcjonariusza straży ochrony kolei do wykonywania zadań z użyciem broni palnej następuje na wniosek komendanta straży ochrony kolei, w drodze decyzji, wydanej przez właściwy organ Policji (art. 59 ust. 5). Z takim też wnioskiem wystąpił Komendant Regionu Straży Ochrony Kolei w Gdańsku do Komendanta Wojewódzkiego Policji w Bydgoszczy. Zasady użycia broni palnej przez funkcjonariuszy służby ochrony kolei reguluje art. 60 ust. 6-8 ustawy o transporcie kolejowym. W myśl tych przepisów, jeżeli zastosowanie środków przymusu bezpośredniego (…) jest niewystarczające, funkcjonariusz ma prawo użycia broni palnej: 1) w celu odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na życie własne lub innej osoby; 2) przeciwko osobie, która wezwana do natychmiastowego porzucenia broni lub niebezpiecznego narzędzia, nie zastosuje się do tego wezwania, a jej zachowanie wskazuje na bezpośredni zamiar ich użycia przeciwko funkcjonariuszowi lub innej osobie; 3) przeciwko osobie, która usiłuje przemocą odebrać broń funkcjonariuszowi; 4) w celu odparcia zamachu na mienie, znajdujące się na obszarze kolejowym, stwarzającego jednocześnie bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi; 5) w celu odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na obiekty i urządzenia znajdujące się na obszarze kolejowym, których uszkodzenie lub unieruchomienie mogłoby spowodować bezpośrednie niebezpieczeństwo dla życia podróżnych lub katastrofę kolejową; 6) w celu udaremnienia ucieczki sprawcy zamachu określonego w pkt 1-5 (ust. 6). Zgodnie z ust. 7 powołanego przepisu, użycie broni palnej przez funkcjonariusza straży ochrony kolei powinno następować w sposób wyrządzający możliwie najmniejszą szkodę osobie, przeciwko której użyto broni, i nie może zmierzać do pozbawienia jej życia, a także narażać innych osób na niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia.

Do wykonywania przez funkcjonariusza straży ochrony kolei zadań określonych w ustawie, w tym m.in. użycia broni palnej, stosuje się odpowiednio przepisy o Policji.

Jednocześnie z rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 grudnia 2004 r. w sprawie rodzaju i sposobów ewidencjonowania, przechowywania w straży ochrony kolei broni, amunicji, kajdanek, pałek służbowych oraz ręcznych miotaczy gazowych (Dz. U. z 2005 r. Nr 10, poz. 76) wynika, że broń (szerzej – sprzęt uzbrojenia) podlega ewidencjonowaniu i rozliczeniu, zaś wydawanie sprzętu uzbrojenia przed rozpoczęciem służby oraz przyjmowanie go po zakończeniu służby jest odnotowywane w “Książce służby straży ochrony kolei” (§ 1 ust. 2). Przydzielony sprzęt uzbrojenia przechowuje się przez całą dobę w odpowiednio przygotowanym do tego celu pomieszczeniu, zwanym dalej “magazynem broni”, umiejscowionym w siedzibie jednostki straży ochrony kolei (§ 2 ust. 1).

Na tle powołanych przepisów ustawy o transporcie kolejowym rysują się następujące wnioski. Po pierwsze, funkcjonariuszy służby ochrony kolei nie dotyczy wyłączenie określone w art. 15 ust. 6 ustawy z 21 maja 1999 r. o broni i amunicji (Dz. U. z 2004 r. Nr 52, poz. 525 z późn. zm.), w myśl którego przepisy ust. 3 i 4 nie dotyczą funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Biura Ochrony Rządu, Straży Granicznej, Służby Więziennej oraz funkcjonariuszy innych państwowych formacji uzbrojonych i żołnierzy zawodowych Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów posiadają przydzieloną im broń służbową. Przypomnieć tu trzeba, że ust. 3 nakazuje osobie, która występuje z podaniem o wydanie pozwolenia na broń przedstawienie właściwemu organowi Policji orzeczenia lekarskiego i psychologiczne wydane przez upoważnionych: lekarza i psychologa, stwierdzające, że nie należy ona do osób wymienionych w ust. 1 pkt 2-4 ustawy, i potwierdzające, że może ona dysponować bronią. Natomiast ust. 4 wprowadza dla osób posiadających pozwolenie na broń obowiązek okresowych badań lekarskich i psychologicznych; w myśl tego przepisu osoba posiadająca pozwolenie na broń wydane w celu określonym w art. 10 ust. 3 pkt 1 (a więc w szczególności w celu ochrony osobistej lub ochrony bezpieczeństwa innych osób oraz mienia) obowiązana jest raz na pięć lat przedstawić właściwemu organowi Policji aktualne orzeczenia lekarskie i psychologiczne, o których mowa w ust. 3. W przypadku wydania negatywnego orzeczenia lekarz lub psycholog zobowiązany jest zawiadomić o tym właściwy organ Policji. Po drugie, Służba Ochrony Kolei nie zalicza się do “innych państwowych formacji uzbrojonych”. Jest to formacja (organizacja) tworzona przez zarządców infrastruktury, jedynie w uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw transportu – choć w formie decyzji administracyjnej – wydanej w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych. Jest to zatem wewnętrzna służba kolejowa. Po trzecie – warunkiem skorzystania z wyłączenia, o którym mowa w art. 15 ust. 6 ustawy o broni i amunicji, jest objęcie nim funkcjonariuszy takiej służby, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów posiadają przydzieloną im broń służbową.

Tymczasem z powołanych wyżej przepisów ustawy o transporcie kolejowym jednoznacznie wynika, że w przypadku funkcjonariuszy służby ochrony kolei można mówić jedynie o dopuszczeniu go do wykonywania zadań z użyciem broni palnej – choć też w formie decyzji wydanej przez właściwy organ Policji, na wniosek właściwego organu komendanta straży ochrony kolei. Jest to w istocie, tzw. broń obiektowa, wydawana uprawnionym funkcjonariuszom na czas pełnienia służby, składowana w magazynie broni. Z powołanych przepisów wynika również, że funkcjonariusz służby ochrony kolei powinien posiadać zdolność fizyczną i psychiczną do służby w formacjach uzbrojonych, czyli – nawet do czasowego, w godzinach pełnienia służby, dysponowania bronią palną w celach określonych w ustawie o transporcie kolejowym.

Powyższe wnioski znajdują wyraźne oparcie w przepisach art. 29 oraz art. 30 ustawy o broni i amunicji. Pierwszy powołany przepis określa podmioty, którym może być wydane świadectwo broni (np. zgodnie z art. 29 ust. 1 pkt 1 przedsiębiorcom i jednostkom organizacyjnym, którzy na podstawie odrębnych przepisów powołali wewnętrzne służby ochrony, jeżeli broń jest niezbędna do wykonywania przez te służby zadań wynikających z planu ochrony). Osoby fizyczne zatrudnione przez te podmioty, przy wykonywaniu zadań wymienionych w tym przepisie, z zachowaniem zasad określonych w art. 15 ust. 1-5 i art. 16 ust. 1, mogą zostać dopuszczone do posiadania broni w czasie wykonywania tych zadań (ust. 1). Dopuszczenie do posiadania broni następuje w drodze decyzji administracyjnej, wydawanej przez właściwy organ Policji (ust. 2). Powołany przepis jednoznacznie rozstrzyga, że określone osoby, w tym również funkcjonariusze odpowiednich służb ochrony, mogą zostać dopuszczone do posiadania broni w czasie wykonywania nałożonych na nie zadań. Dopuszczenie następuje na podstawie decyzji administracyjnej właściwego organu Policji, z zachowaniem zasad określonych w art. 15 ust. 1-5 i art. 16 ust. 1 ustawy o broni i amunicji. W praktyce oznacza to, że osoby dopuszczone do posiadania broni powinny spełniać wszystkie wymagania stawiane przed osobami, które ubiegają się o wydanie pozwolenia na broń, już je posiadają bądź też ubiegają się o jego przedłużenie. Konsekwentnie, osobom ubiegającym się o dopuszczenie do posiadania broni m.in. odmawia się dopuszczenia do posiadania broni w celu realizacji wyznaczonych zadań, jeżeli wobec nich istnieje uzasadniona obawa, że mogą użyć broni w celu sprzecznym z interesem bezpieczeństwa lub porządku publicznego, w szczególności skazanym prawomocnym orzeczeniem sądu za przestępstwo przeciwko życiu, zdrowiu lub mieniu albo wobec których toczy się postępowanie karne o popełnienie takich przestępstw (art. 15 ust. 1 pkt 6 ustawy). Osoby te są również zobowiązane do przedstawienia właściwemu organowi Policji orzeczenia: lekarskie i psychologiczne, wydane przez upoważnionych: lekarza i psychologa, stwierdzające, że nie należą one do osób wymienionych w ust. 1 pkt 2-4 ustawy i potwierdzające, że mogą one dysponować bronią. Nadto osoby te obowiązane są raz na pięć lat przedstawić właściwemu organowi Policji aktualne orzeczenia lekarskie i psychologiczne, o których wyżej mowa.

Osoba występująca o dopuszczenie do posiadania broni dla realizacji wyznaczonych zadań, lub o dopuszczenie której się występuje, jest zobowiązana – tak jak osoba, która występuje z podaniem o wydanie pozwolenia na broń, zdać egzamin przed komisją powołaną przez właściwy organ Policji ze znajomości przepisów dotyczących posiadania i używania danej broni oraz z umiejętności posługiwania się tą bronią.

Wobec osób występujących o dopuszczenie do posiadania broni mają również zastosowanie przepisy rozporządzenia Ministra Zdrowia z 7 września 2000 r. w sprawie badań lekarskich i psychologicznych osób ubiegających się lub posiadających pozwolenie na broń (Dz. U. Nr 79, poz. 898 z późn. zm.). Przepis § 8 tego rozporządzenia stanowi, co następuje: “1. Od orzeczenia lekarskiego lub orzeczenia psychologicznego przysługuje odwołanie wnoszone na piśmie. 2. Odwołanie, o którym mowa w ust. 1, przysługuje osobie ubiegającej się oraz właściwemu organowi Policji. 3. Osoba ubiegająca się wnosi odwołanie wraz z jego uzasadnieniem w terminie 30 dni, a właściwy organ Policji w terminie 45 dni, od dnia otrzymania orzeczenia. 4. Odwołanie wnoszone jest za pośrednictwem lekarza lub psychologa, którzy wydali orzeczenie, odpowiednio do: 1) jednostki badawczo-rozwojowej, wymienionej w § 5 ust. 4, najbliższej ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się lub siedzibę Policji, 2) psychologa wyznaczonego przez właściwego wojewodę, po zasięgnięciu opinii Polskiego Towarzystwa Psychologicznego lub Stowarzyszenia Psychologów Sądowych w Polsce – zwanych dalej “podmiotami odwoławczymi”. 5. Lekarz lub psycholog, za którego pośrednictwem wnoszone jest odwołanie, przekazuje je, wraz z dokumentacją badań, do podmiotu odwoławczego w terminie 7 dni od dnia otrzymania odwołania. 6. Powtórne badanie przeprowadza lekarz jednostki badawczo-rozwojowej lub psycholog, o którym mowa w ust. 4 pkt 2, w terminie nie dłuższym niż 30 dni – licząc od dnia otrzymania odwołania przez podmiot odwoławczy. 7. Lekarz lub psycholog przeprowadzający badanie w trybie odwołania musi posiadać upoważnienie do ich wydawania w rozumieniu przepisów rozporządzenia. 8. Do badań przeprowadzanych w trybie odwołania mają zastosowanie przepisy rozporządzenia. 9. Orzeczenie lekarskie lub psychologiczne wydane w trybie odwołania jest ostateczne.”

Podstawowy problem prawny w rozpatrywanej sprawie sprowadza się do oceny charakteru i mocy wiążącej orzeczeń lekarskich wydawanych w oparciu o powołany wyżej przepis § 8 rozporządzenia Ministra Zdrowia z 7 września 2000 r. W wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 17 marca 2005 r., OSK 1271/04 stwierdzono, że zakres wymienionych wyżej badań lekarskich i psychologicznych, a także warunki i tryb odwoływania się od tych orzeczeń został określony w powołanym rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 7 września 2000 r. Paragraf 8 tego rozporządzenia w pkt od 1-9 reguluje tryb wnoszenia odwołań od orzeczeń lekarskich i psychologicznych wydawanych na podstawie § 2 i § 3 cyt. rozporządzenia przez upoważnionych do ich wydawania lekarzy i psychologów. Z kolei punkt 9 tego paragrafu zawiera stwierdzenie, że orzeczenie lekarskie lub psychologiczne wydane w trybie odwołania jest ostateczne. To uregulowanie ma ten skutek, że wydawane w wyniku rozpatrzenia odwołania orzeczenia mające ostateczny charakter są wiążące dla organów Policji.

Analiza obowiązujących przepisów wskazuje, iż dokonywanie oceny stanu zdrowia fizycznego i psychicznego osób ubiegających się o pozwolenie na broń lub posiadających takie pozwolenie zostało przekazane upoważnionym do tego lekarzom i psychologom. Zakres i sposób przeprowadzania badań poprzedzających wydanie stosownego orzeczenia został ściśle określony w przepisach powołanego rozporządzenia. Przewidziano tam tryb postępowania, który – jak to już wyżej wspomniano – przewiduje możliwość składania przez osobę podlegającą badaniom, a także organ Policji odwołań, od orzeczeń lekarskich i psychologicznych. Tego rodzaju regulacja dotycząca czynności specjalistycznych, jakimi są niewątpliwie badania lekarskie stanowi procedurę odrębną od procedury administracyjnej. Ostateczne orzeczenia lekarskie wydawane w trybie § 8 cyt. rozporządzenia nie podlegają więc weryfikacji przez organy Policji w prowadzonych przez nie postępowaniach o wydanie lub cofnięcie pozwolenia na broń. Związanie organów Policji ostatecznym orzeczeniem lekarskim i psychologicznym wyklucza zatem możliwość przeprowadzenia w postępowaniu o wydanie lub cofnięcie pozwolenia na broń dowodu na okoliczności objęte tymi orzeczeniami.

Komendant Główny Policji ma więc w rozpatrywanej sprawie rację stwierdzając, że organ Policji jest związany orzeczeniem psychologicznym, które zgodnie z § 8 pkt 9 rozporządzenia jest ostateczne. Od wydanego w tym trybie orzeczenia psychologicznego przepisy obowiązującej ustawy o broni i amunicji nie przewidują już żadnego odwołania, a wyników wydanego w tym trybie orzeczenia nie mogą podważyć późniejsze badania psychologiczne. Przepisy prawne nie przewidują w istocie żadnego trybu i czasu, w których można zmienić (zweryfikować) wyniki tych badań; są one bezterminowe. W rezultacie stwierdzenie na podstawie art. 18 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 15 ust. 1 pkt 3 ustawy o broni i amunicji na podstawie orzeczenia psychologicznego, że posiadacz pozwolenia na broń wykazuje istotne zaburzenia funkcjonowania zdrowotnego i psychologicznego obliguje organy Policji do cofnięcia takiej osobie pozwolenia na posiadanie broni.

Jak już wskazano, do osób ubiegających się o dopuszczenie do posiadania broni w czasie wykonywania nałożonych na nie zadań mają również zastosowanie przepisy art. 15 ust. 1-5 i art. 16 ust. 1 ustawy o broni i amunicji (na podstawie art. 30 ust. 1 powołanej ustawy). Oznacza to m.in., że osobom ubiegającym się o dopuszczenie do posiadania broni m.in. odmawia się dopuszczenia do posiadania broni w celu realizacji wyznaczonych zadań, jeżeli wobec nich istnieje uzasadniona obawa, że mogą użyć broni w celu sprzecznym z interesem bezpieczeństwa lub porządku publicznego, w szczególności skazanym prawomocnym orzeczeniem sądu za przestępstwo przeciwko życiu, zdrowiu lub mieniu albo wobec których toczy się postępowanie karne o popełnienie takich przestępstw (art. 15 ust. 1 pkt 6 ustawy). Skarżący jest obecnie osobą niekaraną, a wyroki skazujące uległy zatarciu. Jednakże, jak wynika z obszernego orzecznictwa sądów administracyjnych w tej kwestii, organy Policji mają prawo przy rozważaniu podania o dopuszczenie do posiadania broni, do sięgania do wyroków sądów karnych – w celu zbadania osobowości ubiegającego się o dostęp do broni – zwłaszcza w celu ustalenia, na ile jest uzasadniona obawa, że może on użyć broni w celu sprzecznym z interesem bezpieczeństwa lub porządku publicznego, w szczególności skazanym prawomocnym orzeczeniem sądu za przestępstwo przeciwko życiu, zdrowiu lub mieniu. W powołanym orzecznictwie istnieje jednolity pogląd, że wielokrotne skazanie za prowadzenie pojazdu po spożyciu alkoholu obawę taką uzasadnia. W rozpatrywanej sprawie organy Policji dowiodły tego w sposób nie budzący wątpliwości, wyciągając z tego faktu uzasadnione wnioski.

F. zaskarżył powyższy wyrok w całości, opierając skargę kasacyjną na obu podstawach kasacyjnych wymienionych w art. 174 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.); zwanej dalej “p.p.s.a.”. Sądowi I instancji zarzucono:

naruszenie prawa procesowego, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, tj. art. 134 § 1 p.p.s.a. poprzez brak wszechstronnego zbadania sprawy;

naruszenie prawa materialnego, tj. art. 59 ust. 5 ustawy o transporcie kolejowym, poprzez jego błędną wykładnię;

naruszenie prawa materialnego, tj. art. 15 ust. 6 ustawy o broni i amunicji, poprzez jego błędną wykładnię.

Na podstawie art. 176 p.p.s.a. wniesiono o uchylenie w całości zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie.

W uzasadnieniu tej skargi podniesiono, że wykładnia językowa jak i celowościowa art. 59 ust. 5 w zw. z art. 60 ust. 6 ustawy o transporcie kolejowym wskazuje, że wniosek taki dotyczy tylko nowych funkcjonariuszy operacyjnych SOK. W niniejszej sprawie skarżący złożył egzamin ścisły na stanowisko funkcjonariusza operacyjnego Służby Ochrony Kolei w listopadzie 1984 r. (por. k. 15 akt postępowania dotyczących wydania decyzji przez organ Policji, dołączonych do akt głównych), a w ostatnim okresie czasu był starszym przodownikiem SOK. Co więcej, okolicznością, która spowodowała wystąpienie Komendanta Regionu Straży Ochrony Kolei w Gdańsku było odbycie kursu doskonalającego z zakresu obsługi pistoletu P-99 i PM-98 w maju 2006 r. Ponadto, przed przystąpieniem do owego kursu skarżący przeszedł pozytywnie badania lekarskie i psychologiczne. Zatem, art. 59 ust. 5 ustawy o transporcie kolejowym nie ma zastosowania do skarżącego.

Gdyby hipotetycznie przyjąć, że wniosek Komendanta Regionu Straży Ochrony Kolei w Gdańsku jest zasadny, to oznaczałoby, że Komendant ten powinien z takim wnioskiem występować w stosunku do każdego funkcjonariusza operacyjnego SOK codziennie przed rozpoczęciem przez niego służby i wydaniem mu broni, gdyż zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z 28 grudnia 2004 r. w sprawie rodzaju i sposobów ewidencjonowania, przechowywania w straży ochrony kolei broni, amunicji, kajdanek, pałek służbowych oraz ręcznych miotaczy gazowych przed rozpoczęciem służby, broń jest wydawana funkcjonariuszowi z magazynu, a po jej zakończeniu funkcjonariusz obowiązany jest zdać broń do magazynu. Takie działanie byłoby nielogiczne, ponieważ prowadziłoby to do sparaliżowania pracy funkcjonariuszy operacyjnych SOK. Dlatego też, jednorazowa decyzja o dopuszczeniu do wykonywania zadań z użyciem broni palnej jest wystarczająca i nie ma potrzeby ponawiania tego wniosku, tym bardziej, że ustawa nie wskazuje innych podstaw do wystąpienia z wnioskiem niż “dopuszczenie funkcjonariusza straży ochrony kolei do wykonywania zadań z użyciem broni palnej”. Skoro przez ponad 20 lat M. F. był funkcjonariuszem operacyjnym SOK, tzn. że przez ten okres był dopuszczony do wykonywania zadań z użyciem broni palnej.

Kolejną kwestią, na którą nie zwrócił uwagi Wojewódzki Sąd Administracyjny to kwestia badań lekarskich i psychologicznych, jakim poddał się skarżący. Mianowicie, do wniosku o dopuszczenie do wykonywania zadań z użyciem broni palnej zostało dołączone zaświadczenie lekarskie i psychologiczne o dopuszczalności do używania broni. Mimo to, w toku postępowania administracyjnego, wbrew pozytywnej opinii co do wydania przedmiotowej (k. 40 akt postępowania dotyczących wydania decyzji przez organ Policji, dołączonych do akt głównych), M. F. został ponownie skierowany na badania, które potwierdziły wynik wcześniejszych badań (tych, które zostały dołączone do wniosku). Dopiero w stosunku do tych drugich badań zostało wniesione odwołanie w trybie § 8 rozporządzenia Ministra Zdrowia z 7 września 2000 r. W literaturze podnosi się, iż z przepisu art. 11 § 2 k.p.a. wynika, że organ administracji publicznej może uzupełnić lub nawet powtórzyć postępowanie dowodowe, jeżeli odpowiednio strona zgłosiła nowe twierdzenia lub nowe dowody albo wyniki postępowania dowodowego nie obejmują całej tezy dowodowej (por. A. Wróbel, (w:) M. Jaśkowska, A. Wróbel, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2009, s. 419). W przedmiotowej sprawie nic takiego nie miało miejsca, o czym świadczy sporządzenie oceny kończącej postępowanie (k. 40 akt postępowania dotyczących wydania decyzji przez organ Policji, dołączonych do akt głównych). Tutaj pojawia się kwestia zasadności skierowania skarżącego na kolejne badania, skoro badania dołączone do wniosku nie zostały zakwestionowane przez Policję w sposób przewidziany w § 8 rozporządzenia Ministra Zdrowia z 7 września 2000 r. Doszło tutaj do sytuacji, jakiej nie przewiduje wskazane rozporządzenie Ministra Zdrowia z 2000 r., gdyż M. F. był na trzech badaniach, choć rozporządzenie przewiduje tylko dwa badania (tzw. badanie właściwe oraz badanie przeprowadzone w ramach odwołania). Zatem, w przedmiotowej sprawie doszło do poważnego naruszenia art. 77 § 2 k.p.a. poprzez błędną jego wykładnię, w konsekwencji czego organ Policji nakazał skarżącemu ponowne poddanie się badaniom lekarskim i psychologicznym, pomimo braku przesłanek nakazujących ich przeprowadzenie, jak i § 8 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 7 września 2000 r. w sprawie badań lekarskich i psychologicznych osób ubiegających się lub posiadających pozwolenie na broń przez organ Policji poprzez błędną jego wykładnię, prowadzącą do tego, że organ Policji w sposób nieprzewidziany w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 7 września 2000 r. zakwestionował orzeczenie lekarskie i psychologiczne załączone do wniosku o dopuszczenie o zadań z użyciem broni palnej. Organ Policji w stosunku do M. F. zastosował bowiem trzy instancyjne badania lekarskie i psychologiczne.

Funkcjonariusze Straży Ochrony Kolei są funkcjonariuszami innych państwowych formacji uzbrojonych, o których mowa w art. 15 ust. 6 ustawy z 21 maja 1999 r. o broni i amunicji. Nie można zgodzić się z argumentacją Sądu negującą stanowisko strony skarżącej. Straż Ochrony Kolei nie jest tylko wewnętrzną służbą kolejową, ale jest to formacja posiadająca szerokie kompetencje wymienione w art. 60 ustawy o transporcie kolejowym. I to właśnie zakres kompetencji, a nie organ powołujący rozstrzyga o tym czy mamy do czynienia z państwową formacją uzbrojoną, czy też nie. Ponadto, na sposób przeprowadzenia czynności, o których mowa w art. 60 ust. 2 pkt 1-3 i 6 tej ustawy przysługuje zażalenie do miejscowo właściwego prokuratora w trybie przepisów Kodeksu postępowania karnego (podobne rozwiązanie prawne znajduje się w art. 15 ust. 7 ustawy o Policji). Wojewódzki Sąd Administracyjny nie dostrzega faktu, iż wykonywanie zadań z użyciem broni palnej wiąże się z przydziałem broni służbowej – por. rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z 28 grudnia 1998 r. w sprawie przydziału, ewidencjonowania i przechowywania broni, amunicji, kajdanek, pałek oraz ręcznych miotaczy gazowych w zarządzie kolei (podobną regulację prawną posiada straż gminna – rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 sierpnia 2004 r. w sprawie warunków przydziału, przechowywania i ewidencjonowania broni palnej bojowej i amunicji przez straże gminne (miejskie)). Ponadto, broń obiektowa jak i wydawanie świadectwa broni nie odnosi się tylko do Straży Ochrony Kolei, ale również do takich formacji uzbrojonych jak np: Straż Rybacka, Straż Leśna, Straż Łowiecka, Straż Parkowa, Straż Gminna (Miejska). Ponadto, zgodnie z art. 63 ustawy o transporcie kolejowym, przy wykonywaniu czynności służbowych funkcjonariusz SOK korzysta z ochrony prawnej przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych.

Strona skarżąca nie podziela poglądu w kwestii wpływu zatarcia skazania na ocenę osoby ubiegającej się o pozwolenia na broń. Otóż, stanowisko to narusza art. 2 Konstytucji RP, a ściślej mówiąc godzi w zaufanie obywatela do państwa i stanowionego przez niego prawa. Artykuł 106 Kodeksu karnego zapewnia, że z chwilą zatarcia skazania następuje jego uznanie za niebyłe. W literaturze prawa karnego podnosi się, że skazanie zatarte nie może rodzić żadnych konsekwencji prawnych, nikt też nie może ograniczać praw osoby, której skazanie uległo zatarciu. Osoba taka w świetle prawa jest niekarana, a wszystkie adnotacje o jej karalności powinny zostać usunięte z dokumentów, w których je umieszczono, czego można skutecznie się domagać (por. A. Marek, Kodeks karny. Komentarz, wyd. 4, Warszawa 2007, s. 242). Z niezrozumiałych powodów organy administracji państwowej oraz sądownictwo administracyjne reprezentują odmienny pogląd w tej kwestii, który prowadzi do tego, że obywatel pomimo tego, że wskutek zatarcia skazania może twierdzić, że nie jest karany np. wypełniając kwestionariusze personalne, czy też składając zeznania, to dla organów administracji państwowej jak i sądów administracyjnych wciąż jest obciążony piętnem przestępcy, które będzie ciągnęło się za nim w nieskończoność. W przedmiotowej sprawie skarżący był dwukrotnie skazany za prowadzenie pojazdu mechanicznego pod wpływem alkoholu, z tym, że za drugim razem czyn ten wypełniał znamiona wykroczenia. Jednakże, oba skazania uległy zatarciu zanim Komendant Wojewódzki Policji w Bydgoszczy wydał decyzje odmowną. Ponadto, art. 15 ust. 1 pkt 6 ustawy o broni i amunicji kładzie nacisk na przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu lub mieniu, podczas gdy czyn skarżącego nie godził w te dobra. Zatem, brak jest podstaw odmowy wydania decyzji na podstawie art. 15 ust. 1 pkt 6 ustawy o broni i amunicji.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną wniesiono o jej oddalenie oraz o zasądzenie na rzecz organu administracji kosztów postępowania według norm przepisanych. Podniesiono w szczególności, że organ administracji podziela w całości interpretację przepisów prawa zawartą w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

Uzasadnienie prawne

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

W postępowaniu przed NSA prowadzonym na skutek wniesienia skargi kasacyjnej obowiązuje generalna zasada ograniczonej kognicji tego sądu (art. 183 § 1 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi). NSA jako sąd II instancji rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, wyznaczonych przez przyjęte w niej podstawy, określające zarówno rodzaj zarzucanego zaskarżonemu orzeczeniu naruszenia prawa, jak i jego zakres. Z urzędu bierze pod rozwagę tylko nieważność postępowania. Ta jednak nie miała miejsca w rozpoznawanej sprawie.

Skarga kasacyjna ma usprawiedliwione podstawy, albowiem podniesione w niej zarzuty przeciwko zaskarżonemu wyrokowi Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie są trafne.

Zasadny jest zarzut naruszenia art. 134 § 1 p.p.s.a. poprzez brak wszechstronnego wyjaśnienia sprawy. Przede wszystkim Sąd I instancji nie rozważył zgodności z prawem faktu skierowania i przeprowadzenia dodatkowych badań lekarskich i psychologicznych w sytuacji, gdy do wniosku o dopuszczenie do wykonywania zadań z użyciem broni palnej zostało dołączone aktualne zaświadczenie lekarskie i psychologiczne o dopuszczalności do używania broni przez skarżącego. Należało dokonać oceny prawnej, czy organy Policji są uprawnione do kierowania na te badania w sytuacji, gdy strona legitymuje się orzeczeniem lekarskim wydanym w trybie rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 6 października 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków, jakim powinni odpowiadać funkcjonariusze straży ochrony kolei, zasad oceny zdolności fizycznej i psychicznej do służby oraz trybu i jednostek uprawnionych do orzekania o tej zdolności (Dz. U. Nr 232, poz. 2332), mając w szczególności na uwadze, że zgodnie z § 16 ust. 1 tego rozporządzenia odwołanie od orzeczenia złożonego w tym trybie może złożyć jedynie badany lub jego pracodawca.

Podzielić również należy zarzut naruszenia art. 15 ust. 6 ustawy o broni i amunicji, poprzez jego błędną wykładnię. Funkcjonariusze Straży Ochrony Kolei są funkcjonariuszami innych państwowych formacji uzbrojonych, o których mowa w tym przepisie, albowiem jest to formacja posiadająca szerokie kompetencje wymienione w art. 60 ustawy o transporcie kolejowym, charakterystyczne dla państwowych formacji uzbrojonych. Przy tym pełnienie służby przy wykorzystaniu tzw. broni obiektowej, należy rozumieć jako jedną form posiadania przydzielonej funkcjonariuszom SOK broni służbowej (w rozumieniu art. 15 ust. 6) oczywiście na czas pełnienia przez nich służby. Na ten czas przydzielana im bowiem zostaje konkretna jednostka broni, o zindywidualizowanych cechach, pozwalających na ustalenie w każdych warunkach, kto posłużył się danym egzemplarzem broni.

Sąd I instancji również błędnie zinterpretował art. 15 ust. 1 pkt 6 ustawy o broni i amunicji (zarzut podniesiony w uzasadnieniu skargi kasacyjnej). Naczelny Sąd Administracyjny pragnie podkreślić, że w sytuacji, gdy skazanie uległo zatarciu, fakt skazania prawomocnym orzeczeniem sądu za przestępstwo wymienione w tym przepisie nie może być dowodem przesądzającym, że w stosunku do strony “istnieje uzasadniona obawa”, że może ona użyć broni w celu sprzecznym z interesem bezpieczeństwa lub porządku publicznego. W świetle istniejącego w tym zakresie orzecznictwa sądów administracyjnych, dopuszczalne jest jedynie wykazanie (dowodzenie) istnienia tej okoliczności innymi dowodami, w tym faktem popełnienia nagannego i zabronionego pod groźbą kary czynu (noszącego znamiona przestępstwa) w przeszłości. Należy przy tym bezwzględnie odróżniać fakt popełnienia takiego czynu od faktu skazania prawomocnym orzeczeniem sądu za przestępstwo, bo są to dwa zupełnie inne stany faktyczne i prawne.

Mając powyższe na uwadze, Naczelny Sąd Administracyjny uznał skargę kasacyjną za mającą usprawiedliwione podstawy i stosownie do art. 185 § 1 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzekł jak w sentencji.

 

Tags: , ,