Wniesienie przez organ Policji odwołania od orzeczenia lekarskiego i psychologicznego po upływie ustawowego terminu, jest rażącym naruszeniem prawa

Odwołaniu od orzeczenia psychologicznego oraz lekarskiego w procedurze uzyskiwania pozwolenia na broń poświęciłem już kilka wpisów. Na końcu wpisu zamieszczam odesłania do treści moich rozważań.

W dniu dzisiejszym prezentuję bardzo istotne orzeczenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, będące zarazem podsumowaniem prawniczego bełkotu policyjnych ekspertów, który przedstawiłem we wpisie Termin do wniesienia odwołania od orzeczenia lekarskiego i psychologicznego.

Krótkie przypomnienie sprawy. KWP w Katowicach złożyło odwołanie od orzeczenia lekarskiego po upływie kilu miesięcy, a żenująca opinia prawna policyjnego radcy prawnego i decyzja wydana w II instancji przez Komendę Główną Policji miała przypieczętować bezprawie w świetle prawa.

Ta sprawa ma swój ciąg dalszy. Można spuentować go w jednym zdaniu, które cytuję z uzasadnienia sporządzonego przez Wojewódzki Sąd Administracyjny, który z kolei rozpoznawał skargę od decyzji KGK, w której utrzymano w mocy decyzję KWP w Katowicach, w której odmówiono wydania pozwolenia na broń. Przyczyną odmowy wydania pozwolenia było zaś niestawienie się przez wnioskującego na badania w trybie odwoławczy. Niestawiennictwo było zaś spowodowane tym, że odwołanie od orzeczeń zostało złożone po upływie kilku miesięcy, a nie w ustawowym terminie 30 dni. Owo zdaniem brzmi:

… należy uznać, iż organy obu instancji odmawiając wydania skarżącemu pozwolenia na broń palną – dopuściły się rażącego naruszenia zasady praworządności wyrażonej w przepisie art. 6 k.p.a. i art. 7 in principio k.p.a. oraz art. 7 Konstytucji RP

Nie będę przepisywał po swojemu tego jak uzasadnił tak kategoryczne stanowisko sąd administracyjny, przytaczam poniżej w całości rozważania prawne WSA w Warszawie, a dla chętnych cały wyrok sądu do przeczytania tu…

 


Wojewódzki Są Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (tekst jednolity Dz. U. z 2016 r., poz. 1066 ze zm.), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej.

W świetle powołanych przepisów cyt. ustawy, Wojewódzki Sąd Administracyjny w zakresie swojej właściwości ocenia zaskarżoną decyzję administracyjną, postanowienie, czy też inny akt lub czynność z zakresu administracji publicznej dotyczącą uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa, z punktu widzenia ich zgodności z prawem materialnym i przepisami postępowania administracyjnego, według stanu faktycznego i prawnego obowiązującego w dacie wydania tej decyzji. Chodzi więc o kontrolę aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej dokonywaną pod względem ich zgodności z prawem materialnym i przepisami procesowymi, nie zaś według kryteriów słuszności.

Ponadto, co wymaga podkreślenia, Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną (vide: art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. -Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – tekst jednolity Dz. U. z 2017 r., poz. 1369 ze zm. – dalej także: „p.p.s.a”).

W ocenie Sądu, analizowana pod tym kątem skarga zasługuje na uwzględnienie, albowiem zaskarżona decyzja Komendanta Głównego Policji z dnia 22 lutego 2017 r., a także utrzymana nią w mocy decyzja Komendanta Wojewódzkiego Policji w Katowicach z dnia 30 grudnia 2016 r. zostały wydane z naruszeniem obowiązujących przepisów prawa.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uznał, że organy Policji obu instancji, wydając sporne decyzje administracyjne w sprawie odmowy wydania skarżącemu pozwolenia na broń palną sportową do celów sportowych, dopuściły się naruszenia przepisów prawa materialnego wyrażonych w ustawie z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji, w szczególności w art. 15 h ust. 3  i art. 17 ust. 4 tej ustawy, a w konsekwencji owego naruszenia – w sposób nieprawidłowy ustaliły, że w analizowanej sprawie zaszły przesłanki do odmowy wydania skarżącemu pozwolenia na broń palną z uwagi na rzekome nieprzedstawienie wymaganego orzeczenia lekarskiego i psychologicznego, o którym mowa w art. 15 ust. 3 tej ustawy.

Tym samym, Sąd uznał, że organy administracji publicznej obu instancji, wydając wspomniane decyzje w przedmiocie odmowy wydania stronie skarżącej pozwolenia na broń palną – dopuściły się istotnego naruszenia zasady praworządności wyrażonej w przepisach art. 6 k.p.a. i art. 7 in principio k.p.a. oraz art. 7 Konstytucji RP.

Przechodząc do oceny legalności obu spornych decyzji administracyjnych, na wstępie należy bardzo wyraźnie podkreślić, iż zgodnie z zasadą praworządności, wyrażoną w art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, organy władzy publicznej zobowiązane są działać na podstawie i w granicach prawa. Powtórzeniem zasady praworządności przyjętej w Konstytucji RP jest przepis art. 6 k.p.a., wedle którego organy administracji publicznej działają na podstawie przepisów prawa.

Działanie na podstawie prawa w postępowaniu administracyjnym obejmuje dwa zasadnicze elementy, a mianowicie ustalenie przez organ administracji publicznej zdolności prawnej do prowadzenia postępowania w danej sprawie oraz zastosowanie przepisów prawa materialnego i przepisów prawa procesowego przy rozpoznaniu i rozstrzygnięciu sprawy.

Na wstępie wszelkich rozważań merytorycznych, warto dodatkowo zauważyć, że pozwolenie na broń palną jest wymagane w większości krajów, jako warunek konieczny do nabycia prawa do posiadania broni.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji, broń można posiadać na podstawie pozwolenia na broń, wydanego przez właściwego ze względu na miejsce stałego pobytu zainteresowanej osoby lub siedzibę zainteresowanego podmiotu, komendanta wojewódzkiego Policji, a w przypadku żołnierzy zawodowych – właściwego komendanta oddziału Żandarmerii Wojskowej. Wskazane organy upoważnione są również do cofnięcia pozwolenia na broń.

Posiadanie i używanie broni palnej stanowi tradycyjnie w polskim systemie prawnym sferę daleko idącej reglamentacji administracyjnoprawnej w celu zapewnienia bezpieczeństwa i porządku publicznego. W związku z tym, prawa do posiadania broni nie można zaliczyć do kategorii wolności i praw osobistych obywatela w świetle Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. W konsekwencji, dostęp obywatela do broni poddany jest istotnym ograniczeniom, co wynika zarówno z monopolu państwa do stosowania środków przymusu, jak i potrzeby zapewnienia bezpieczeństwa i porządku publicznego. Zasadnicze znaczenia ma to, że pozwolenie na broń może być wydane tylko wówczas, gdy zaistnieją okoliczności oraz spełnione zostaną warunki ustawowe stanowiące podstawę jego wydania (por. m.in. uchwała składu 7 sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 listopada 2009 r., sygn. akt II OPS 4/09; publik. /w:/ONSAiWSA z 2010 r., nr 1, poz. 5).

Poza wypadkami określonymi w omawianej ustawie nabywanie, posiadanie i zbywanie broni i amunicji jest zabronione. Prawodawca, ściśle reglamentując cele, na które może być wydane pozwolenie na broń, wskazał szereg wymogów, które muszą być spełnione, aby osoba ubiegając się o pozwolenie na broń mogła je otrzymać, ewentualnie w przypadku osoby, która takie pozwolenie już uzyskała – aby mogła z niego nadal korzystać. Określone w ustawie zasady nabycia oraz realizacji uprawnienia do posiadania broni zobowiązują właściwe organy do ścisłej kontroli ich przestrzegania oraz do stanowczej reakcji w przypadkach ich naruszenia.

Istota sprawy w niniejszym postępowaniu sprowadza się do oceny, czy organy Policji obu instancji w sposób poprawny ustaliły, że stronie skarżącej nie może być udzielone wnioskowane przez nią pozwolenie na posiadanie broni palnej z uwagi na nie przedstawienie wymaganego prawem orzeczenia lekarskiego i psychologicznego, o którym mowa w art. 15 ust. 3 ustawy o broni i amunicji.

Należy zauważyć, iż generalne przesłanki dające możliwość przyznania pozwolenia na broń zostały sformułowane w art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji, zgodnie z którym właściwy organ Policji wydaje pozwolenie na broń, jeżeli wnioskodawca nie stanowi zagrożenia dla siebie samego, porządku lub bezpieczeństwa publicznego oraz przedstawi ważną przyczynę posiadania broni.

Niemniej, ustawodawca zastrzegł jednocześnie w przepisie art. 15 ust. 1 pkt. 2-4 cyt. ustawy, że pozwolenia na broń nie wydaje się osobom: z zaburzeniami psychicznymi, o których mowa w ustawie z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (tekst jednolity Dz. U. z 2017 r., poz. 882), lub o znacznie ograniczonej sprawności psychofizycznej (pkt. 2), wykazującym istotne zaburzenia funkcjonowania psychologicznego (pkt. 3) i uzależnionym od alkoholu lub od substancji psychoaktywnych (pkt. 4).

Zgodnie z art. 15 ust. 3  ustawy o broni i amunicji, osoba, która występuje z wnioskiem o wydanie pozwolenia na broń lub zgłasza do rejestru broń pneumatyczną, przedstawia właściwemu organowi Policji orzeczenia lekarskie i psychologiczne wydane przez upoważnionych: lekarza o psychologa, stwierdzające, że nie należy ona do osób wymienionych w art. 15 ust. 1 pkt. 2-4 cyt. ustawy i potwierdzające, że może ona dysponować bronią.

W myśl z kolei art. 15 ust. 5 wskazanej ustawy, w przypadku ujawnienia okoliczności dostatecznie uzasadniających podejrzenie, iż osoba posiadająca pozwolenie na broń lub zarejestrowaną broń pneumatyczną należy do osób wymienionych w art. 15 ust. 1 pkt. 2-4 ustawy o broni i amunicji, właściwy organ Policji może zobowiązać tę osobę do niezwłocznego poddania się badaniom lekarskim i psychologicznym i przedstawienia wydanych orzeczeń. Stosownie natomiast do art. 18 ust. 1 pkt 2 ustawy o broni i amunicji właściwy organ Policji cofa pozwolenie na broń, jeżeli osoba, której takie pozwolenie wydano, należy do osób, o których mowa w art. 15 ust. 1 pkt. 2-6.

W literaturze przyjmuje się, że obowiązek przedstawienia orzeczenia lekarskiego i psychologicznego ustawodawca nałożył na osobę posiadającą pozwolenie na broń w sytuacji, gdy ujawnione zostaną okoliczności dostatecznie uzasadniające podejrzenie, że cierpi ona na zaburzenia psychiczne albo wykazuje istotne zaburzenia funkcjonowania psychologicznego lub też jest uzależniona od alkoholu bądź substancji psychoaktywnych (art. 15 ust. 5 cyt. ustawy). W takim przypadku właściwy organ Policji może (fakultatywnie) nałożyć na nią wspomniany obowiązek, a badanie takie musi być przeprowadzone niezwłocznie. Jednocześnie, wskazuje się, że ocena, czy ujawnione okoliczności „dostatecznie uzasadniają podejrzenie, iż osoba posiadająca broń lub zarejestrowaną broń pneumatyczną należy do osób wymienionych w ust. 1 pkt. 2-4” ma charakter ocenny i musi być dokonana przez właściwy organ Policji na podstawie dotychczas posiadanych informacji i wstępnej ich weryfikacji. Na pewno podstawą zażądania przedstawienia orzeczenia lekarskiego i psychologicznego nie może być niczym niepoparte przypuszczenie (por. m. in. B. Kurzępa, Ustawa o broni i amunicji. Komentarz, wyd. 1, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2010).

Z powyższych regulacji prawnych wynika, że osoba wnioskująca o pozwolenie na broń ma obowiązek przedstawienia stosownych orzeczeń lekarskiego i psychologicznego, zaś podstawowym celem owych rozwiązań prawnych jest ochrona interesu społecznego i wykluczenia takich sytuacji, w których pozwolenie na broń palną uzyskują osoby, których stan zdrowia (ograniczona sprawność psychofizyczna) nie pozwala na dysponowanie bronią w sposób bezpieczny dla społeczeństwa i dla nich samych.

Z przepisów tych wynika zatem, że w razie nie przedstawienia przez osobą starającą się o uzyskanie pozwolenia na broń orzeczenia lekarskiego lub psychologicznego, z których wynikać będzie, że nie należy ona do osób wymienionych w art. 15 ust. 1 pkt. 2-4 ustawy o broni i amunicji, właściwy organ Policji ma obowiązek odmówić wydania pozwolenia na broń.

Obowiązujące przepisy stanowią, iż badanie lekarskie osoby ubiegającej się obejmuje ogólną ocenę stanu zdrowia, ze szczególnym uwzględnieniem układu nerwowego, stanu psychicznego, stanu narządu wzroku, słuchu i równowagi oraz sprawności układu ruchu. Lekarz przeprowadzający to badanie kieruje osobę ubiegającą się na badania psychiatryczne i okulistyczne, a jeżeli uzna to za niezbędne – na inne badania specjalistyczne lub pomocnicze. Natomiast badanie psychologiczne osoby ubiegającej się obejmuje w szczególności określenie poziomu rozwoju intelektualnego i opis cech osobowości, z uwzględnieniem funkcjonowania w trudnych sytuacjach, a także określenie poziomu dojrzałości społecznej tej osoby. Zakres badania psychologicznego może zostać rozszerzony, jeżeli psycholog przeprowadzający to badanie uzna to  za niezbędne do prawidłowego określenia sprawności psychologicznej osoby ubiegającej się (art. 15 ust. 2-4).

Wyniki ww. badań stanowią podstawę wydania orzeczenia lekarskiego i psychologicznego (art. 15 f i art. 15 g ustawy). Kwalifikacje upoważnionych lekarzy i psychologów przeprowadzających badania określają przepisy art. 15 b ust. 1 i art. 15 c ust. 1, zaś rejestr upoważnionych lekarzy i psychologów prowadzi i aktualizuje właściwy komendant wojewódzki Policji (art. 15 b ust. 2 i art. 15 c ust. 2).

Zgodnie z art. 15 h ust. 1 ustawy o broni i amunicji, od orzeczenia lekarskiego lub psychologicznego przysługuje odwołanie wnoszone na piśmie.

Uprawnienie do wniesienia odwołania posiada osoba ubiegająca się o pozwolenie na broń oraz komendant wojewódzki Policji właściwy ze względu na miejsce zamieszkania tej osoby (art. 15 h ust. 2 ustawy).

Należy zauważyć, że kluczowy dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy przepis art. 15 h ust. 3 cyt. ustawy wyraźnie stanowi, iż odwołanie wraz z jego uzasadnieniem wnosi się w terminie 30 dni od dnia doręczenia orzeczenia, za pośrednictwem lekarza lub psychologa, który wydał orzeczenie, do jednego z podmiotów odwoławczych, którymi są: (1) wojewódzkie ośrodki medycyny pracy, a w przypadku, gdy odwołanie dotyczy orzeczenie lekarskiego wydanego w wojewódzkim ośrodku medycyny pracy – instytuty badawcze w dziedzinie medycyny pracy, (2) jednostki służby medycyny pracy podmiotów leczniczych utworzonych i wyznaczonych przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych, (3) podmioty lecznicze utworzone i wyznaczone przez Ministra Obrony Narodowej.

Orzeczenie lekarskie wydane w trybie odwołania jest ostateczne, o czym stanowi wprost przepis art. 15 h ust. 7 ustawy o broni i amunicji.

W konsekwencji, w świetle brzmienia art. 15 h ust. 7 cyt. ustawy, uznać trzeba, że organy Policji, będąc związane ostatecznym orzeczeniem lekarskim lub psychologicznym, nie mogą dokonywać ich oceny, czy też weryfikacji. Również w dotychczasowym orzecznictwie przyjmuje się zgodnie, że związanie organów Policji ostatecznym orzeczeniem lekarskim i psychologicznym wyklucza możliwość ich oceny w prowadzonych postępowaniach administracyjnych o wydanie lub cofnięcie pozwolenia na broń (por. m. in. Wyroki NSA z dnia 17 marca 2005 r., sygn. akt OSK 1273/04, LEX nr 189224, czy też z dnia 11 stycznia 2013 r., sygn. akt II OSK 1663/11, LEX nr 1341568).

Jednakże, co warto w tym miejscu zauważyć, w art. 15 i ustawy o broni i amunicji ustawodawca wprowadził instytucję kontroli wykonywania i dokumentowania badań lekarskich lub psychologicznych oraz wydawanych orzeczeń, do której uprawniony jest wojewoda właściwy ze względu na miejsce wydania orzeczenia lekarskiego lub psychologicznego.

Przechodząc do analizy stanu faktycznego niniejszej sprawy, wskazać należy, iż strona skarżąca, zwracając się w dniu 31 maja 2016 r. do Komendanta Wojewódzkiego Policji w Katowicach z wnioskiem o wydanie pozwolenia na broń palną sportową, załączyła do wniosku stosowne orzeczenia, o których mowa w art. 15 ust. 3 ustawy o broni i amunicji, tj. zarówno orzeczenie lekarskie z dnia 12 maja 2016 r., jak i orzeczenie psychologiczne z dnia 12 maja 2016 r. Z obu przedłożonych przez skarżącego orzeczeń jednoznacznie wynikało, że brak jest przeciwwskazań do dysponowania przez niego bronią, gdyż nie należy ona do osób, o których mowa w przepisie art. 15 ust. 1 pkt. 2-4 ustawy.

W tej sytuacji, nie ulega wątpliwości, że Komendant Wojewódzki Policji w Katowicach powziął wiedzę o wspomnianych wyżej orzeczeniach w dniu 31 maja 2016 r., a więc ustawowy termin do złożenia odwołania od tych orzeczeń, o którym mowa w przepisie art. 15 h ust. 3 cyt. ustawy, upłynął w dniu 30 czerwca 2016 r.

Pomimo upływu owego terminu, Komendant Wojewódzki Policji w Katowicach w dniu 19 września 2016 r. odwołał się do Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy w Katowicach zarówno od powyższego orzeczenia lekarskiego z dnia 12 maja 2016 r., jak i orzeczenia psychologicznego z dnia 12 maja 2016 r.

Następnie, pomimo bardzo wyraźnych zastrzeżeń prawnych, co do skuteczności złożonych przez organ Policji odwołań, którymi z Komendantem Wojewódzkim Policji w Katowicach podzielił się zarówno Wojewódzki Ośrodek Medycyny Pracy w Katowicach (vide: m. in. Pismo Dyrektora Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy w Katowicach z dnia 10 października 2016 r. – k. 155 akt administracyjnych, czy też pismo z dnia 29 listopada 2016 r. – k. 207 akt administracyjnych), jak i sam skarżący (vide: m. in. Pismo skarżącego z dnia 8 grudnia 2016 r.), Komendant Wojewódzki Policji w Katowicach wydał w dniu 30 grudnia 2016 r. decyzję odmawiającą wydania skarżącemu pozwolenia na broń palną, wskazując w uzasadnieniu rozstrzygnięcia, że skoro strona skarżąca nie zgłosiła się na badania lekarskie i psychologiczne w trybie odwoławczym, to uznać należy, iż przedłożone przez nią orzeczenie lekarskie z dnia 12 maja 2016 r., jak również orzeczenie psychologiczne z dnia 12 maja 2016 r. nie posiadają mocy dowodowej, a w konsekwencji, zachodzi podstawa do zastosowania art. 17 ust. 4 ustawy o broni i amunicji, zgodnie z którym właściwy organ Policji odmawia wydania pozwolenia na broń osobie, która nie przedstawiła orzeczenia lekarskiego i psychologicznego, o którym mowa w art. 15 ust. 3 cyt. ustawy.

Następnie, w wyniku rozpatrzenia odwołania strony skarżącej, Komendant Główny Policji, wydając zaskarżoną decyzję z dnia 22 lutego 2017 r. utrzymującą w mocy w/w decyzję organu pierwszej instancji, potwierdził wyraźnie, iż podstawą odmowy wydania skarżącemu pozwolenia na broń jest wyłącznie fakt, że „nie stawił się on na badania lekarskie i psychologiczne w trybie odwoławczym, a zatem postępowanie odwoławcze w sprawie orzeczenia lekarskiego i psychologicznego nie zostało zakończone z przyczyn leżących po jego stronie, co z kolei wypełnia przesłanki art. 17 ust. 4 w zw. z art. 15 ust. 3 ustawy o broni i amunicji”.

Mając na względzie powyższe, uznać należy, że organy Policji obu instancji, wydając sporne decyzje administracyjne dopuściły się ewidentnego naruszenia obowiązujących w tej materii przepisów prawa materialnego zawartych w ustawie z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji, polegającego na wadliwej interpretacji przepisu art. 15 h ust. 3 tej ustawy, a w konsekwencji nieprawidłowym ustaleniu, że w analizowanej sprawie zaszły przesłanki do odmowy wydania skarżącemu pozwolenia na broń palną na podstawie art. 17 ust. 4 cyt. ustawy, z uwagi na rzekome nieprzedstawienie przez skarżącego, jako wnioskodawcę, wymaganego orzeczenia lekarskiego i psychologicznego, o którym mowa w art. 15 ust. 3 wspomnianej ustawy.

Zdaniem Sądu, o ile zgodzić się należy ze stanowiskiem organów Policji, że w świetle dotychczas przyjętego stanowiska judykatury, wskazywano – co do zasady – że regulacja dotycząca czynności specjalistycznych, jakimi są niewątpliwie badania lekarskie i psychologiczne osób ubiegających się o pozwolenie na broń palną lub posiadających takie pozwolenie, stanowi procedurę odrębną od procedury administracyjnej, jako procedura o charakterze wpadkowym w postępowaniu o wydanie bądź cofnięcie pozwolenia na broń, która została uregulowana w sposób pełny i kompleksowy (por. m. in. wyroki NSA z dnia 17 marca 2005 r., sygn. akt OSK 1273/04, LEX nr 189224, z dnia 27 sierpnia 2010 r., sygn. akt II OSK 1315/09, z dnia 21 listopada 2012 r., sygn. akt II OSK 1292/11, czy też z dnia 13 sierpnia 2014 r., sygn. akt II OSK 1943/13) , to jednak trzeba wyraźnie wskazać, iż okoliczność ta nie ma jakiegokolwiek istotnego znaczenia dla oceny charakteru terminu, o którym mowa w art. 15 h ust. 3 ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji, a już z całą pewnością w żaden sposób nie świadczy o zasadności stanowiska organów Policji zaprezentowanego w analizowanej sprawie.

Otóż, w ocenie składu Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie orzekającego w niniejszej sprawie, uznać należy, iż w świetle wyraźnego brzmienia art. 15 h ust. 3 ustawy o broni i amunicji, nie można zgodzić się ze stanowiskiem organów Policji obu instancji zaprezentowanym w spornych decyzjach, jakoby termin 30 – dniowy na wniesienie odwołania od doręczonego orzeczenia lekarskiego lub psychologicznego miał wyłącznie charakter instrukcyjny i w żaden sposób nie wiązał właściwego organu Policji, jako podmiotu uprawnionego do wniesienia odwołania, o którym mowa w art. 15 h ust. 1 cyt. ustawy.

Zdaniem Sądu, zarówno z redakcji owych przepisów, jak i samej istoty regulacji wyrażonej w ustawie, wynika jednoznacznie, że wskazany w art. 15 h ust. 3 cyt. ustawy termin do wniesienia odwołania wiąże zarówno jedną, jak i drugą stronę postępowania i musi być zachowany, by móc wywołać stosowany skutek proceduralny w postaci prawidłowego uruchomienia postępowania odwoławczego przed podmiotami wskazanymi w art. 15 h ust. 3 pkt. 1-3 ustawy o broni i amunicji.

W tej sytuacji, skoro nie ulega wątpliwości, że Komendant Wojewódzki Policji w Katowicach powziął wiedzę o przedłożonych przez skarżącego orzeczeniach w dniu 31 maja 2016 r., to termin do skutecznego złożenia odwołania od tych orzeczeń upłynął w dniu 30 czerwca 2016 r. W konsekwencji, zgodzić się należy ze stanowiskiem zarówno strony skarżącej, jak i Dyrektora Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy w Katowicach, wyrażonym w toku spornego postępowania, że złożenie przez Komendanta Wojewódzkiego Policji w Katowicach odwołań od przedłożonych przez skarżącego orzeczeń lekarskiego i psychologicznego z dnia 12 maja 2016 r., nastąpiło z prawie 3 – miesięcznym opóźnieniem, a więc nie mogło zostać formalnie przyjęte do rozpoznania przez wspomniany podmiot odwoławczy (wojewódzki ośrodek medycyny pracy).

Jednocześnie, uznać należy, że pomimo, iż ustawa o broni i amunicji rzeczywiście nie przewiduje w swojej treści przepisów wprowadzających instrumenty służące do przywracania terminów, bądź wznowienia postępowania orzeczniczego (lekarsko – psychologicznego), to jednak organy Policji nie pozostają bezsilne w sytuacji, gdy powezmą (nawet po upływie terminu do odwołania) uzasadnioną wątpliwość, co do stanu zdrowia strony wnioskującej o wydanie pozwolenia na broń palną. Otóż, jak słusznie zauważył również Wojewódzki Ośrodek Medycyny Pracy w Katowicach, organ Policji może wówczas skorzystać w odpowiedni sposób z instrumentu prawnego, jaki przewidziany został przez ustawodawcę w art. 15 ust. 5 ustawy o broni i amunicji, zgodnie z którym, w przypadku ujawnienia okoliczności dostatecznie uzasadniających podejrzenie, że osoba posiadająca pozwolenie na broń należy do osób wymienionych w art. 15 ust. 1 pkt. 2-4, właściwy organ Policji może zobowiązać tę osobę do niezwłocznego poddania się badaniom lekarskim i psychologicznym i przedstawienie wydanych orzeczeń.

W tej sytuacji, mając na względzie przeprowadzoną powyżej analizę regulacji prawnych dotyczących trybu odwoławczego od orzeczeń, o których mowa w art. 15 ust. 3 ustawy o broni i amunicji, Sąd uznał, iż brak było jakiejkolwiek rzeczywistej podstawy materialnoprawnej do przyjęcia przez organy Policji tezy, że skarżący nie przedstawił orzeczenia lekarskiego i psychologicznego, o którym mowa w art. 15 ust. 3 cyt. ustawy.

Według Sądu, brak było również jakichkolwiek podstaw do przyjęcia w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji Komendanta Głównego Policji tezy, że niestawienie się przez skarżącego na badania lekarskie i psychologiczne w trybie odwoławczym doprowadziło do sytuacji dającej podstawę do zastosowania przepisów art. 17 ust. 4 w zw. z art. 15 ust. 3 ustawy o broni i amunicji.

Mając powyższe na uwadze, Sąd uznał, iż w stanie faktycznym niniejszej sprawy organy Policji nie miały podstaw prawnych do zignorowania terminu przewidzianego w art. 15 h ust. 3 ustawy o broni i amunicji, próbując wywieść taką podstawę jedynie z pewnej wykładni celowościowej, czy też systemowej, uwzględniającej rzekomo zarówno całość regulacji prawnych dotyczących udzielania pozwoleń na broń palną, jak również istotę reglamentacyjnego charakteru tych unormowań.

Według Sądu, przyjęcie takiego sposobu interpretacji ustawy o broni i amunicji, jaki proponują w tej sprawie organy Policji obu instancji, zmuszałby skład orzekający Sądu do uznania tych przepisów za unormowania sprzeczne z konstytucyjną zasadą określoności przepisów prawa, zwartą w treści zasady państwa prawnego (art. 2 Konstytucji RP), zgodnie z którą przepisy muszą być sformułowane w sposób poprawny, precyzyjny i jasny, zwłaszcza, gdy chodzi o ochronę praw i wolności oraz o sytuacje, gdy istnieje możliwość stosowania sankcji wobec obywatela (vide: wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 czerwca 2002 r., sygn. akt P. 13/01; patrz także /w:/Jerzy Oniszczuk, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego na początku XXI w., Zakamycze 2004, s. 237 – 257 i cyt. tam orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego).

W dniu wydawania obu spornych decyzji administracyjnych brak było bowiem jakichkolwiek podstaw, z których można byłoby jednoznacznie wywieść, iż termin z art. 15 h ust. 3 ustawy o broni i amunicji – jako wyłącznie instrukcyjny – nie wiąże organów Policji, chcących zaskarżyć orzeczenie, o którym mowa w art. 15 ust. 3 tej ustawy.

W świetle powyższych ustaleń, należy uznać, iż organy obu instancji odmawiając wydania skarżącemu pozwolenia na broń palną – dopuściły się rażącego naruszenia zasady praworządności wyrażonej w przepisie art. 6 k.p.a. i art. 7 in principio k.p.a. oraz art. 7 Konstytucji RP.

Z zasady praworządności wynika nakaz, aby organy administracji publicznej opierały swoje decyzje administracyjne na odpowiednich przepisach prawa materialnego, nie tylko dopuszczających w ogóle wydanie w danej sprawie indywidualnego aktu administracyjnego, ale także wyznaczających w miarę dokładnie treść nakładanego na obywatela obowiązku lub uprawnienia.

W razie wątpliwości, co do rozumienia konkretnego przepisu prawa, właściwe jest stosowanie takiej wykładni, jaka najbardziej odpowiada zasadom wyrażonym w Konstytucji RP. Zdaniem Sądu, nie jest więc dopuszczalna taka interpretacja jakiegokolwiek przepisu prawa, która naruszałaby zagwarantowane konstytucyjnie prawa obywatelskie lub była sprzeczna z ratyfikowanymi przez Polskę aktami międzynarodowymi, a także pozostawała w sprzeczności z innymi przepisami obowiązujących ustaw. Jeżeli przepis szczególny wprowadza, dla określonych w nim sytuacji i w przewidzianych w nim warunkach, możliwość ograniczenia praw obywatela, stosowanie tego przepisu w drodze analogii do sytuacji innych, niż w nim wymienione, choćby nawet były to sytuacje zbliżone, jest niedopuszczalne (tak również m. in. R. Kędziora, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz. Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2005, s. 38 i powołane tam orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego).

Zdaniem Sądu, w prawie administracyjnym obowiązuje zharmonizowana z Konstytucją RP ogólna zasada, w myśl której wszelkie ograniczenia obywatela w zachowaniach zgodnych z ich wolą mogą wynikać wyłącznie z przepisów prawa. Ta podstawowa zasada działania administracji państwowej w praworządnym państwie oznacza, iż organ administracji publicznej wydający decyzję nie może nałożyć na obywatela obowiązku, ani odmówić mu przyznania uprawnienia, jeżeli nie wykaże, że upoważniają go do tego konkretne normy materialnego prawa administracyjnego (tak również A. Wróbel /w:/ M. Jaśkowska, A. Wróbel, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz. Zakamycze 2005, s. 135 i powołany tam wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 listopada 1983 r., sygn. akt SA/Wr 510/83.

Niewątpliwie, uznać należy, że obywatel ma prawo oczekiwać, że w państwie prawa przepisy prawa będą jasne, jednoznaczne i zrozumiałe. Jeżeli jednak tak nie jest, to niejasności i wątpliwości co do treści przepisu prawa nie mogą być interpretowane na niekorzyść strony (vide: m. in. wyrok NSA z dnia 6 maja 1999 r., sygn. akt IV SA 27/97; podobnie wyrok NSA z dnia 6 marca 1996 r., sygn. akt SA/Bk 95/95).

Zdaniem Sądu, w procesie stosowania prawa nierzadko może oczywiście powstać sprzeczność między zasadą celowego działania organu administracji publicznej (np. w niniejszej sprawie celem działania organów Policji było – generalnie słuszne zresztą – podjęcie próby zapewnienia bezpieczeństwa publicznego z uwagi na uzasadnione wątpliwości co do stanu zdrowia skarżącego) a obowiązkiem przestrzegania prawa przez ten organ. Nie wolno jednak organom administracji publicznej, wyposażonym w atrybuty władztwa publicznoprawnego (imperium), wykonywać swoje zadania (nawet te najbardziej istotne społecznie) kosztem naruszenia prawa, gdyż należy szukać drogi wykonania owych zadań w inny sposób, bez naruszenia prawa lub spowodować zmianę przepisu prawnego poprzez zainicjowanie procesu legislacyjnego. Naruszenie bowiem praworządności wyrządza Państwu większą szkodę, niż niewykonanie poszczególnego zadania (tak również: m. in. L. Żukowski /w:/ Kodeks postępowania administracyjnego. Ustawa o Naczelnym Sądzie Administracyjnym, Wydawnictwa Prawnicze PWN, Warszawa 1999, s. 352).

W tej sytuacji, zdaniem Sądu, zgodzić się należy ze stanowiskiem, iż przy egzekwowaniu obowiązków określonych w prawie administracyjnym materialnym, czy też przy podejmowaniu decyzji odmawiających stronie pewnych uprawnień, bezwzględnie muszą być zachowane i przestrzegane przez organy administracji publicznej zasady interpretacji i stosowania norm ustawowych, które ukształtowane są przede wszystkim w oparciu o zasadę prymatu wykładni językowej przed innymi rodzajami wykładni.

W tej sytuacji należy – zdaniem Sądu – uznać, że działanie organów Policji obu instancji naruszało przepis art.6 k.p.a., albowiem Komendant Wojewódzki Policji w Katowicach byłby uprawniony do odmowy wydania skarżącemu pozwolenia na posiadanie broni palnej, na podstawie art. 17 ust. 4 ustawy o broni i amunicji, wyłącznie wtedy, gdyby rzeczywiście skarżący nie stawił się na badania lekarskie i psychologiczne zarządzone w trybie prawidłowo zainicjowanego postępowania odwoławczego. W niniejszej sprawie takiej podstawy jednak nie było gdyż wspomniany organ Policji odwołał się od przedłożonych przez skarżącego orzeczeń z ewidentnym naruszeniem przepisu art. 15 h ust. 3 cyt. ustawy.

Mając na względzie powyższe, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie – działając na podstawie przepisów art. 145 § 1 pkt. 1 lit. a i c ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – orzekł, jak w sentencji wyroku.


Jakiś obszerny komentarz jest zupełnie zbędny. Sąd w uzasadnieniu przejrzyście i w sposób zrozumiały napisał wszystko. Za komentarz napiszę, że moim zdaniem z ustawy należy albo wyeliminować prawo organu policji odwoływania się od orzeczenia lekarskiego i psychologicznego.

Opisuję powyżej bardzo rażące naruszenie prawa, tak bardzo rażące, że trudno sobie wyobrazić poważniejsze. Niech podsumowaniem tego co uczyniły organy policji będzie to oto zdanie z uzasadnienia cytowanego wyroku:

Nie wolno jednak organom administracji publicznej, wyposażonym w atrybuty władztwa publicznoprawnego (imperium), wykonywać swoje zadania (nawet te najbardziej istotne społecznie) kosztem naruszenia prawa, gdyż należy szukać drogi wykonania owych zadań w inny sposób, bez naruszenia prawa lub spowodować zmianę przepisu prawnego poprzez zainicjowanie procesu legislacyjnego. Naruszenie bowiem praworządności wyrządza Państwu większą szkodę, niż niewykonanie poszczególnego zadania

Organy policji swoim działaniem czynią spustoszenie w regułach praworządności jakie obowiązują w Polsce. Reakcją powinno być wyeliminowanie uprawniania lub wyeliminowanie całego organu od procesu stosowania prawa, który niesie ze sobą niszczenie najważniejszych reguł funkcjonowania państwa. Postulat pozbawienia Policji prawa wydawania pozwoleń na broń został już sformułowany w projekcie ustawy o broni i amunicji i odrzucony przez wiceministra Zielińskiego, jeszcze zanim Sejm zajął się ustawą na dobre. Na tym przykładzie widać jakiego porządku pan Zieliński broni…

 

Termin do wniesienia odwołania od orzeczenia lekarskiego i psychologicznego

O tym jak zwalczać negatywne orzeczenie lekarskie i psychologiczne w postępowaniu o pozwolenie na broń

Odwołania od orzeczeń lekarskiego i psychologicznego