X edycja projektu Kamienie Pamięci – „Harcerze Niepodległej”

2018-11-12 08:15 (PAP) Projekt IPN „Kamienie pamięci” przypomni rolę harcerzy

Ukazanie roli harcerzy w budowaniu polskiej niepodległości to cel dziesiątej edycji projektu Instytutu Pamięci Narodowej „Kamienie pamięci”, służącego upamiętnianiu ludzi, którym Polska zawdzięcza niezawisłość.

“Chcemy przypomnieć postacie związane z ruchem harcerskim, często zapomniane, by były znane szerszemu gronu społeczeństwa, by funkcjonowały w pamięci zbiorowej” – powiedział PAP naczelnik Ryszard Mozgol, naczelnik Oddziałowego Biura Edukacji Narodowej IPN w Katowicach.

Biuro zaprasza młodzież do znajdowania bohaterów historii we własnym środowisku i upamiętniania ich. W projekcie mogą brać udział uczniowie wszystkich poziomów szkół, ale także np. drużyny harcerskie czy osoby prywatne.

Mają oni zebrać informacje o konkretnej osobie i zgromadzić wszelkie “ślady pamięci” pozostałe po niej. Ważne jest jak najatrakcyjniejsze opracowanie prezentacji postaci oraz upowszechnienie wiedzy o niej w społeczności lokalnej.

Zgłoszenia uczestników będą przyjmowane do 31 stycznia 2019 r., a wręczenie nagród odbędzie się podczas uroczystej gali w maju 2019 r. w Katowicach. Efektem projektu ma być też opracowanie internetowej mapy z biogramami zasłużonych harcerzy. W ramach projektu powstanie także wystawa, poświęcona konspiracji wśród młodzieży, w dwóch wersjach – ogólnopolskiej i regionalnej.

Celem projektu jest upamiętnienie osób zaangażowanych w ruch skautowski i harcerski, które uczestniczyły w działaniach na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości: najpierw w latach 1914-1918 oraz 1919-1923, walcząc o ostateczny kształt granic Rzeczypospolitej, następnie w czasie II wojny światowej, stawiając opór okupantom hitlerowskim i sowieckim, a potem działając w powojennej konspiracji niepodległościowej po jej zakończeniu.

W przyszłym roku minie 110 lat od powstania w 1909 r. skautingu na ziemiach polskich, przypada też 80. rocznica wybuchu II wojny światowej oraz 70. – uderzenia komunistów w ruch harcerski w Polsce w 1949 r.

Patronat medialny nad projektem objęła m.in. Polska Agencja Prasowa.(PAP)

Na stronie internetowej pamiec.pl podane są szczegóły projektu, terminy, regulamin, karta zgłoszeniowa, przewodnik po projekcie itp. Ogólny opis jest następujący:

Przypadające w przyszłym roku okrągłe rocznice doniosłych dla dziejów państwa i społeczeństwa polskiego wydarzeń, mianowicie: 1909 r. (początków skautingu na ziemiach polskich), 1919 r. (walki o kształt granic niepodległego państwa polskiego), 1939 r. (80 rocznicy wybuchu II wojny światowej), 1949 (uderzenia komunistów w ruch harcerski w Polsce), samorzutnie kierują naszą uwagę na związek, jaki zachodził pomiędzy harcerstwem a realizacją idei niepodległości Polski.

Celem projektu jest upamiętnienie osób zaangażowanych w ruch skautowski i harcerski, które czynnie uczestniczyły w działaniach na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości: najpierw w latach 1914-1918 oraz 1919-1923 walcząc o ostateczny kształt granic Rzeczypospolitej, następnie w czasie II wojny światowej, stawiając opór okupantom hitlerowskim i sowieckim, a po jej zakończeniu, działając w powojennej konspiracji niepodległościowej.

Już od początku swojego funkcjonowania na ziemiach polskich w latach 1909/1910, harcerstwo stało się ważnym narzędziem kształtowania wśród młodych ludzi postaw patriotycznych, narodowych i niepodległościowych. Harcerzy i skautów odnajdziemy wśród żołnierzy Legionów, w szeregach Błękitnej Armii, wśród wielkopolskich i śląskich powstańców, bohaterskich Obrońców Lwowa czy też uczestników wojny polsko-bolszewickiej. W odrodzonej Rzeczypospolitej, czynnie angażowali się w działania na rzecz obrony praw mniejszości polskiej poza granicami kraju, czego wymownym przykładem może być m.in. ich aktywność w ramach Związku Polaków w Niemczech. Nie zabrakło też harcerzy na pierwszej linii działań zbrojnych we wrześniu 1939 roku, a także w działalności konspiracyjnej wymierzonej w okupantów. Niejednokrotnie, wierni Polsce i zasadom ruchu harcerskiego, harcerze Szarych Szeregów i Hufców Polskich walcząc w obronie ojczyzny zapłacili najwyższą cenę. Po 1945 roku zaangażowali się aktywnie w działania przeciwko narzuconej społeczeństwu polskiemu komunistycznej władzy. Uderzenie komunistów w ruch harcerski, a w konsekwencji rozwiązanie w 1949 r. ZHP, nie stanowiło bynajmniej kresu niepodległościowej działalności harcerskiej na ziemiach polskich. Fenomenem jest istnienie kilkuset lokalnych antykomunistycznych organizacji harcerskich na przełomie lat 40 i 50 XX wieku.

Zachęcamy do odszukania zapomnianych, bądź też w ogóle nieznanych szerszemu ogółowi społeczeństwa, lokalnych bohaterów związanych ze skautingiem i harcerstwem. Przywróćmy, w naszych lokalnych społecznościach i nie tylko, pamięć o tych osobach i ideałach, którymi żyły i którym niejednokrotnie to życie oddały. Pokażmy, że zasady ruchu harcerskiego i idea niepodległości Polski były ze sobą nierozerwalnie związane.

Widocznym skutkiem pracy uczestników projektu będzie upamiętnienie tych postaci w różnych formach, np. poprzez prowadzenie akcji informacyjnych w społeczności lokalnej, upamiętnienie i upowszechnienie wiedzy na ich temat w artykułach w prasie lokalnej, na stronach i forach internetowych, bądź też na wystawach, prezentowanych później w bibliotekach, szkołach itd.

Uczestnicy, w ramach realizacji projektu, wskażą konkretne osoby i utrwalą pamięć o nich. Oprócz tego, podobnie jak to było w poprzednich edycjach, każdy bohater zostanie upamiętniony wirtualnym kamieniem na mapie pamięci, która w przyszłości powstanie na stronie projektu.


Bardzo fajny projekt. Od zawsze byłem harcerzem, tj. od zawsze odkąd pamiętam. Najpierw w szkole podstawowej byłem zuchem, później harcerzem w ZHP, później jak zaczęło mi w głowie nieco bardziej świtać co to dzieje się w Polsce przestąpiłem, pod koniec lad 80-tych do niekoncesjonowanej wówczas organizacji harcerskiej, która po okrągłym stole stała się Związkiem Harcerstwa Rzeczpospolitej. W  zasadzie do końca ogólniaka byłem harcerzem. Jestem przekonany, że uczestnictwo w ZHR, a w szczególności w tym pierwszym okresie, gdy jeszcze była tzw. komuna, gdy spotykaliśmy się gdzieś po lasach albo w salkach katechetycznych u Redemptorystów w Zamościu, kształtowało fundamenty mojego myślenia o wolności i o tym o czym dzisiaj piszę.

Jestem pewny, że harcerstwo to niezwykle ważna dziedzina życia, wręcz niezbędna dla młodego człowieka. Jestem pewny, że bez mojego bycia harcerzem nie byłym dzisiaj tym kim jestem w mojej działalności społecznej. Najpierw byłem zwykłym harcerzem, później zastępowym, później przybocznym drużynowego, w Drugiej Zamojskiego Drużynie ZHR  “Czart” (mam nadzieję, że nie pomyliłem nazwy). W drużynie byłem “Czarny”, nawet musiałem wyszukać jakiegoś patrona, jakiegoś rzeczywistego bohatera z lat wojny, używającego pseudonimu “Czarny”. Jak pamiętam udało się, ale szczegółów nie pamiętam. To właśnie był początek programu Kamienie Pamięci 🙂 i z tego powodu o nim piszę.

Bez harcerstwa w jakim byłem nie miałbym przekonania o konieczności posiadania broni palnej przez Polaków. Pamiętam, że historie z dawnych lat, szukanie i uczenie się o harcerzach, którzy walczyli z bronią w ręku, kształtowały moje przekonania. Chciałbym kiedyś usiąść z harcerzami z mojej drużyny przy ognisku. Dzisiaj pewnie dzielą nas przeróżne przekonania ale podejrzewam, że w fundamencie troski o Rzeczpospolitą są tożsame.

Takie mnie naszył wspomnienia przy okazji pisania o IPN.