Dlaczego Mao Tse-tung nie zajął Tajwanu?

Chiang Kai-shek, który zastąpił Sun Yat-sena na czele Kuomintangu (KMT), nacjonalistycznej, antykomunistycznej partii stojącej za powstaniem Republiki Chińskiej (ROC), poświęcił swoje życie budowaniu zjednoczonych i nowoczesnych Chin. W 1949 r. przegrał on jednak długą wojnę z komunizmem na kontynencie i został zmuszony do wycofania się wraz ze swoimi zwolennikami na wyspę Tajwan, aby tam na nowo założyć ROC. Od tego dnia Mao Zedong chciał zniszczyć ROC. Jego generałowie przygotowywali się do bitwy o Tajwan. Xi Jinping najwyraźniej bardzo chce iść w ślady Mao. Xi może jednak dojść do wniosku, podobnie jak Mao, że RKKA i Tajwan nie są wcale łatwe do zaanektowania.

Funkcjonowanie ROC w Chinach kontynentalnych zakończyło się 14 stycznia 1949 roku. Przez resztę 1949 r., pozostawała jednak ona ciągle o krok przed Armią Ludowo-Wyzwoleńczą Mao (PLA). Chiang odbywał liczne podróże między kontynentem a Tajwanem, pracując nad utworzeniem na wyspie nacjonalistycznej Republiki Chińskiej na wygnaniu.

Począwszy od sierpnia 1949 r. Chiang zaczął przenosić na Tajwan Siły Powietrzne Republiki Chińskiej. Wysłał również na Tajwan 26 okrętów wojennych z nacjonalistycznej armii. Wiele instytucji i uniwersytetów przyłączyło się do nich i zostało ponownie założonych na Tajwanie. Na wyspę zbiegło także wielu dezerterów z PLA.

Mao obawiał się, że jeśli Chiang i ROC zbudują trwałe struktury na Tajwanie, po czym będą próbowali wrócić na kontynent aby odzyskać władzę. Chciał on oczywiście zapobiec takiej możliwości. Dlatego w czerwcu 1949 roku wydał instrukcje dla PLA:

Proszę rozpocząć badania nad kwestią przejęcia Tajwanu. Czy możliwe jest zajęcie Tajwanu w krótkim czasie? Jakiej strategii należy użyć? Proszę rozpocząć analizy. I przekażcie telegraficznie wstępne uwagi.

W odpowiedzi główni doradcy Mao powiedzieli mu, że inwazja wymagałaby operacji wojskowej na dużą skalę, na którą PLA nie była gotowa. Namawiali Mao do umieszczenia tajnych agentów na Tajwanie i okolicznych wyspach kontrolowanych przez ROC, a następnie do rozbudowy i wzmocnienia własnej sieci szpiegowskiej.

Według oceny Centrum Strategii z 1945 r., atak i utrzymanie Tajwanu kosztowałyby Chiny 50 000 żołnierzy, dodatkowo samoloty, statki i inne zasoby. Młodemu państwu komunistycznemu tego wszystkiego mocno brakowało.

Tymczasem Mao planował atak na pierwszą linię obrony Tajwanu, wyspy Kinmen i Matsu. Wyspy te położone są blisko stałego i znajdują się 187 km na zachód od Tajwanu. Atak nastąpić miał też na inne miejsca w których KMT miał silne bazy.

W październiku PLA wysłała na Kinmen 10 000 żołnierzy, rozpoczynając bitwę o Kinmen. Po zaledwie trzech dniach marynarka i lotnictwo KMT zdołały pokonać PLA. Mao poważnie nie docenił siły KMT i w końcu zaczął podzielać zastrzeżenia swojego sztabu co do inwazji na Tajwan. Mimo to nadal uważał Kinmen za część prowincji Fujian i co roku próbował odbijać wyspę z rąk ROC.

Tymczasem w Tajpej Chiang uczynił swoim głównym priorytetem stworzenie silnego wywiadu i kontrwywiadu.

Cai Xiaogan, genialny szpieg, którego Mao poznał jako studenta w Szanghaju, okazał się jedną z najlepszych zdobyczy KMT. Pochodzący z Tajwanu Cai był początkowo wielkim atutem Komunistycznej Partii Chin. W czerwcu 1949 roku, ukrywając się jako szef komórki PLA w Tajpej, kierował siatką szpiegowską liczącą 1300 agentów. Cai przekonywał Mao, że do kwietnia 1950 r. jego siatka szpiegowska będzie wystarczająco silna by wesprzeć PLA w razie inwazji na Tajwan.

Jednak w sierpniu 1949 r. KMT odkryła tajną drukarnię Cai’a w pobliżu portu Keelung. W styczniu 1950 r. Łowcy szpiegów z KMT znaleźli Kaia z kochanką w Changhua na Tajwanie. W zamian za swoje życie Cai zaoferował pełną współpracę z rządem Tajwanu. Okazało się to dla ROC znakomitym interesem.

Informacje dostarczone przez Cai’a doprowadziły do wykrycia tysięcy szpiegów i sympatyków komunizmu, z których wszyscy zostali aresztowani. Ostatecznie rozstrzelano 846 osoby, a kolejne 3000 uwięziono. W ten sposób skutecznie zlikwidowano całą siatkę szpiegowską na Tajwanie i pobliskich wyspach. Cai, który tak przysłużył się tej sprawie, został nagrodzony i zaproszony do wstąpienia w szeregi KMT.

5 stycznia 1950 r. prezydent Truman ogłosił, że Stany Zjednoczone nie będą udzielać pomocy wojskowej i pozawojskowej “żadnym chińskim siłom na Formozie (Tajwanie)”. Nie zmienił on zdania nawet po tym, jak senator H. Alexandre Smith odwiedził Chianga w Tajpej i zalecił administracji Trumana zbudowanie tam stałej amerykańskiej bazy wojskowej. Reakcja Mao nie jest znana, jednak Stalin wydawał się optymistycznie nastawiony do decyzji Trumana o niepopieraniu Chianga.

W tym samym miesiącu Stalin doradził Mao, że powinien on stanąć na czele antyimperialistycznej rewolucji w Azji aby osłabić amerykańską potęgę. Pierwszym krokiem było “wyzwolenie Tajwanu”. Mao rozkazał więc 800 tys. żołnierzom przygotować się do inwazji. Jednak w czerwcu 1950 r., po tym jak generałowie Mao przestudiowali “Sztukę wojny” Sun Tzu, stwierdzili, że zajęcie Tajwanu przez PLA wymaga sił morskich i powietrznych w ilości którą dysponuje tylko Moskwa.

25 czerwca 1950r. siły komunistyczne z Korei Północnej wkroczyły do Korei Południowej, wywołując wojnę koreańską. Ponieważ Mao był sprzymierzony z Koreą Północną, zmuszony był przerwać plan inwazji na Tajwan i przesunąć swoje wojska na pogranicze chińsko-koreańskie.

Jak ujawnia Jay Taylor w książce “The Generalissimo Chiang Kai-shek and the Struggle for Modern China” (www.researchgate.net), generał Douglas MacArthur, który został głównodowodzącym sił ONZ w Korei, zdecydowanie popierał Chianga. Nalegał na “codzienną wszechstronną pomoc dla nacjonalistów i włączenie Tajwanu jako kluczowego zasobu strategicznego do ochrony amerykańskich interesów”.

Ponieważ Koreę Północną wspierały ogromne siły chińskie, MacArthur zdał sobie sprawę, że jego koalicja wojsk ONZ nie będzie w stanie ich pokonać. Poprosił o zgodę na zbombardowanie baz wojskowych w Chinach i użycie sił nacjonalistycznych z Tajwanu. Truman stanowczo odmówił. Między Trumanem i MacArthurem wybuchł publiczny spór.

11 kwietnia 1951 r. Truman odsunął MacArthura od dowodzenia za niesubordynację. Mao był zachwycony decyzją Trumana, ponieważ potwierdzała ona, że Chiang nie otrzyma pomocy wojskowej ze strony USA.

Zawieszenie broni w lipcu 1953 r. zakończyło pewną fazę walk w wojnie koreańskiej. Ostatecznie zwolniono 24 000 chińskich jeńców wojennych, z których 14 000 postanowiło udać się na Tajwan. Dla Chianga był to wyraźny triumf moralny.

Od wojny koreańskiej aż po dzień dzisiejszy Armia Chin kontynentalnych nie podjęła próby inwazji na Tajwan. Powodów tego jest wiele:

– Od 1954 roku do końca trwania reżimu Mao w 1976 roku jego wojska co roku atakowały garnizony KMT na wyspie Kinmen. Największy szturm na Kinmen miał miejsce w 1958 roku. Mimo ostrzeliwania wyspy przez 44 dni z rzędu potężną nawałą artyleryjską KMT utrzymał się na pozycjach. To zdecydowanie zniechęciło Mao do ataku na główną wyspę.
– KMT zbudował na Tajwanie potężny system kontrwywiadowczy i inwigilacyjny. Generałom PLA wielokrotnie nie udawało się nakłonić nacjonalistycznych oficerów do zdrady Tajwanu. KMT rutynowo przechwytywał komunistyczną komunikację, w tym ulotki zachęcające do walki psychologicznej.
– W 1954 r. Ameryka podpisała z Tajwanem Pakt Wzajemnej Obrony. W wyniku tego Mao mógł otrzymać broń jądrową od Chruszczowa. ale to groziłoby amerykańskim atakiem nuklearnym na Chiny.
– Na kontynencie kampania anty-prawicowa (1957-1959) wywołała rozległe niepokoje społeczne, Wielki Głód (1958-1962) sparaliżował chińską gospodarkę a rewolucja kulturalna (1966-1976) głęboko zdemoralizowała społeczeństwo. Mao miał więc niewiele środków na prowadzenie wielkiej wojny.
– Mao nie mógł ufać swojemu własnemu wojsku. W 1971 r. generał Lin Biao (oficjalnie wyznaczony na następcę Mao) podjął próbę zamachu stanu.

Tymczasem na Tajwanie Chiang Kai-shek skupił się na reformach społecznych i zapewnieniu Tajwanowi dobrobytu gospodarczego. Pięciokrotnie wygrywał wybory na prezydenta Republiki Chińskiej oraz przewodniczącego Kuomintangu. Urzędy te sprawował aż do śmierci w 1975 r. Biorąc pod uwagę dziesięciolecia niepowodzeń Mao w kwestii Tajwanu, Xi Jinping prawdopodobnie bardzo dobrze się zastanowi zanim podejmie próbę ataku na ten niepodległy wyspiarski kraj o tak wielu kluczowych globalnych powiązaniach.

Laura Lam (www.americanthinker.com)

tłumaczył MR

Tags: , , ,