Ludobójstwo Ujgurów w Chinach. Gdy totalitarna władza staje naprzeciw bezbronnych ludzi rezultat może być tylko jeden.

• Autor: Maciej Rozwadowski
• 31 maja 2022
• Brak komentarzy

Chiny zostały oskarżone o popełnienie zbrodni przeciwko ludzkości i prawdopodobne ludobójstwo wobec ludności ujgurskiej i innych, w większości muzułmańskich grup etnicznych zamieszkujących północno-zachodni region kraju – Xinjiang.

Organizacje broniące praw człowieka uważają, że w ciągu ostatnich kilku lat Chiny uwięziły ponad milion Ujgurów w rozległej sieci tzw. obozów reedukacyjnych, a setki tysięcy skazały na karę więzienia.

Seria akt policyjnych uzyskanych przez BBC w 2022 r., ujawniła szczegóły dotyczące korzystania przez Chiny z tych obozów i opisała rutynowe działania uzbrojonych funkcjonariuszy oraz stosowanie zasady “strzelać aby zabić” w stosunku do osób próbujących uciec.

Stany Zjednoczone są jednym z kilku krajów które wcześniej oskarżyły Chiny o popełnienie ludobójstwa w Xinjiang. Wiodące organizacje praw człowieka Amnesty i Human Rights Watch opublikowały raporty oskarżające Chiny o zbrodnie przeciwko ludzkości.

Chiny zaprzeczają wszelkim oskarżeniom o łamanie praw człowieka w Xinjiang. Rząd chiński – przemawiając po opublikowaniu szczegółów akt policyjnych dotyczących Xinjiang – powiedział, że pokój i dobrobyt jakie zapanowały w Xinjiang w wyniku działań antyterrorystycznych są najlepszą odpowiedzią na “wszelkiego rodzaju kłamstwa”.

Kim są Ujgurowie?

W Xinjiang, który oficjalnie znany jest jako Region Autonomiczny Xinjiang-Uyghur (XUAR), mieszka około 12 milionów Ujgurów, w większości są oni muzułmanami.

Ujgurowie mówią własnym językiem, podobnym do tureckiego, i uważają się za kulturowo i etnicznie bliskich narodom Azji Środkowej. Stanowią oni mniej niż połowę ludności Xinjiang.

W ostatnich dziesięcioleciach nastąpiła masowa migracja Chińczyków Han (większość etniczna w Chinach) do tego rejonu, zaaranżowana rzekomo przez państwo w celu zmniejszenia udziału tamtejszych mniejszości etnicznych.

Chiny są również oskarżane o atakowanie muzułmańskich symboli religijnych i zakazywanie praktyk religijnych w regionie, a także niszczenie meczetów i grobowców.

Aktywiści ujgurscy mówią, że obawiają się iż ich kultura jest zagrożona zniszczeniem.

Gdzie leży Xinjiang?

Xinjiang leży w północno-zachodniej części Chin i jest największym regionem kraju. Podobnie jak Tybet, jest autonomiczny, co w teorii oznacza, że ma pewne uprawnienia do samodzielnego rządzenia. W praktyce jednak oba regiony podlegają poważnym ograniczeniom ze strony rządu centralnego.

Xinjiang to region w większości pustynny, produkujący około jednej piątej światowej bawełny. W 2021 roku niektóre zachodnie marki usunęły bawełnę z Xinjiangu ze swoich łańcuchów dostaw, co wywołało ostrą krytykę ze strony chińskich celebrytów i internautów.

W grudniu 2020 roku badania opublikowane przez BBC wykazały, że do przymusowego zbierania bawełny w Xinjiang może być zaangażowanych nawet pół miliona osób. Istnieją dowody na to, że na terenie obozów reedukacyjnych wybudowano nowe przędzalnie.

Region ten jest również bogaty w ropę naftową i gaz ziemny, a ze względu na bliskość Azji Środkowej i Europy jest postrzegany przez Pekin jako ważne ogniwo handlowe.

Na początku XX wieku Ujgurowie na krótko ogłosili niepodległość regionu, ale w 1949 roku znalazł się on pod całkowitą kontrolą nowego komunistycznego rządu Chin.

Jakie są zarzuty wobec Chin?

Kilka krajów, w tym USA, Wielka Brytania, Kanada i Holandia, oskarżyło Chiny o popełnienie ludobójstwa – zdefiniowanego w konwencji międzynarodowej jako “zamiar zniszczenia w całości lub w części grupy narodowej, etnicznej, rasowej lub religijnej”.

Deklaracje te są następstwem doniesień, że Chiny nie tylko internują Ujgurów w obozach, ale także przymusowo sterylizują kobiety ujgurskie w celu zmniejszenia ich populacji (www.bbc.com). Oddzielają dzieci od ich rodzin i próbują złamać tradycje kulturowe grupy.

Sekretarz stanu USA, Antony Blinken, powiedział, że Chiny dopuszczają się “ludobójstwa i zbrodni przeciwko ludzkości”.

W kwietniu 2021 r. parlament Wielkiej Brytanii oświadczył, że Chiny w Xinjiang dopuszczają się aktów ludobójstwa.

Komisja praw człowieka ONZ w 2018 r. stwierdziła, że ma wiarygodne doniesienia, iż Chiny przetrzymują nawet milion osób w “ośrodkach przeciwdziałania ekstremizmowi” w Xinjiang.

Australijski Instytut Polityki Strategicznej znalazł w 2020 r. dowody na istnienie ponad 380 takich “obozów reedukacyjnych” w Xinjiangu, co stanowi wzrost o 40% w stosunku do poprzednich szacunków.

Analiza danych zawartych w najnowszych dokumentach policyjnych, zwanych Aktami Policji Xinjiang (www.voanews.com), wykazała, że w latach 2017 i 2018 prawie 23 000 mieszkańców – czyli ponad 12% dorosłej populacji tylko jednego powiatu – przebywało w obozie lub więzieniu. Gdyby dane te zastosować do całego regionu Xinjiang, oznaczałyby one zatrzymanie ponad 1,2 mln dorosłych Ujgurów i innych przedstawicieli mniejszości turkijskiej.

Brytyjska minister spraw zagranicznych Liz Truss powiedziała, że akta zawierają “szokujące szczegóły dotyczące łamania praw człowieka przez Chiny”.

Z wcześniejszych wycieków dokumentów, znanych jako China Cables, jasno wynikało, że obozy miały być prowadzone jako więzienia o zaostrzonym rygorze, z surową dyscypliną i karami.

Osoby, którym udało się uciec z obozów, donoszą o torturach fizycznych, psychicznych i seksualnych. Kobiety mówiły o masowych gwałtach i wykorzystywaniu seksualnym.

Jak wyglądały przygotowania do rozprawy?

Nastroje anty-Han i separatystyczne narastały w Xinjiangu od lat 90-tych, czasami przeradzając się w przemoc. W 2009 r. około 200 osób zginęło w starciach w Xinjiangu, za które Chińczycy obwiniali Ujgurów pragnących własnego państwa. Jednak w ostatnich latach masowe represje zdławiły sprzeciw.

Xinjiang jest obecnie objęty wszechobecną siecią nadzoru, obejmującą policję, punkty kontrolne i kamery, które skanują wszystko, od tablic rejestracyjnych po twarze. Według Human Rights Watch, policja używa również aplikacji mobilnej do monitorowania zachowań ludzi, np. ile zużywają energii elektrycznej i jak często korzystają z drzwi wejściowych.

Od 2017 r., kiedy to prezydent Xi Jinping wydał zarządzenie, zgodnie z którym wszystkie religie w Chinach powinny mieć orientację chińską, miały miejsce dalsze represje. Działacze twierdzą, że Chiny próbują wykorzenić kulturę ujgurską.

Akta policyjne Xinjiang, które pochodzą sprzed 2019 r., rzucają dodatkowe światło na los Ujgurów, karanych za rzekome przestępstwa które miały miejsce wiele lat temu. Wielu z nich zostało ukaranych za korzystanie z telefonu komórkowego, słuchanie “nielegalnych wykładów” lub niewystarczające używanie telefonu, co jest uważane za oznakę tego, że użytkownik próbuje uniknąć nadzoru cyfrowego.

Co mówią Chiny?

Chiny zaprzeczają wszelkim oskarżeniom o łamanie praw człowieka w Xinjiang. W odpowiedzi na “Xinjiang Police Files”, rzecznik chińskiego ministerstwa spraw zagranicznych powiedział BBC, że dokumenty te są “najnowszym przykładem antychińskich głosów próbujących oczernić Chiny”. Powiedział on, że Xinjiang cieszy się stabilnością i dobrobytem, a mieszkańcy prowadzą szczęśliwe, spełnione życie.

Chiny twierdzą, że represje w Xinjiang są konieczne, aby zapobiegać terroryzmowi i wykorzenić ekstremizm islamski, a obozy są skutecznym narzędziem do walki z terroryzmem poprzez reedukację więźniów.

Chiny utrzymują, że ujgurscy bojownicy prowadzą brutalną kampanię na rzecz utworzenia niepodległego państwa. Planują zamachy bombowe, sabotaż i podsycają niepokoje społeczne. Według władz, Chiny są oskarżane o wyolbrzymianie zagrożenia w celu usprawiedliwienia represji wobec Ujgurów.

Chiny odrzuciły zarzuty, że próbują zmniejszyć populację Ujgurów poprzez masowe sterylizacje, uznając je za “bezpodstawne”, twierdzą również, że oskarżenia o pracę przymusową są “całkowicie sfabrykowane”.

BBC News (www.bbc.com)

tłumaczył MR