Elaboracja: Czy to już czas na progress?

• Autor: Maciej Rozwadowski
• 7 października 2022
• 1 Komentarz

Większość doświadczonych strzelców i zwolenników elaboracji amunicji zaleca, aby pierwszą zakupem początkującego elaboranta była prasa jednostanowiskowa.

Jest tak częściowo dlatego, że prasa progresywna jest urządzeniem dość skomplikowanym. Dopóki nie ma się dobrego pojęcia o tym na czym polega skuteczne i bezpieczne elaborowanie amunicji, można mieć trudności z ustaleniem jak skonfigurować i eksploatować prasę progresywną.

Jednakże, jeśli rozważasz zakup swojej pierwszej prasy progresywnej, lub jeśli jesteś elaboracyjnym nowicjuszem i po prostu chcesz lepiej zrozumieć jaka jest różnica między typami pras i jak one działają, ten artykuł może dostarczyć kilku ciekawych informacji.

W prasie jednostanowiskowej, w każdym etapie procesu elaboracji używana jest tylko jedna matryca (każdy etap odbywa się oddzielnie a przejście do kolejnego etapu wymaga wymiany matrycy w głowicy prasy). W wyniku tego, na każdym etapie trzeba powtórzyć daną czynność tyle razy, ile sztuk amunicji chce się wyprodukować w danej partii.

Prasa rewolwerowa (turret press) działa na zasadzie ręcznego obrotu kilku matryc umieszczonych na wspólnej głowicy wokół własnej osi. Pozwala ona szybko zmienić matrycę nad pojedynczym stanowiskiem prasy, ale nadal można wykonać tylko jedną czynność w tym samym czasie.

Prasa progresywna natomiast posiada wiele matryc umieszczonych w nieruchomej głowicy i jednocześnie tyle samo stanowisk na obrotowym talerzu. Ruch obrotowy talerza (shell plate) generowany jest podczas suwu roboczego prasy, powodując obracanie się danego stanowiska kolejno pod każdą nieruchomą matrycą.

Za każdym razem, gdy podnosisz dźwignię, talerz obniża się i następuje samoczynne (auto indeksacja) przekręcenie talerza o jedno stanowisko. Każda matryca wykonuje swoje zadanie w każdym suwie roboczym. W każdym suwie produkowany jest też jeden gotowy nabój który jest wyrzucany z ostatniego stanowiska prasy do odpowiedniego pojemnika na zewnątrz.

W zależności od tego jak szybko wykonuje się suwy robocze i jak płynnie działa prasa, można wyprodukować nawet ponad 1000 naboi na godzinę (klasa pras 1000+, takich jak Dillon Super 1050 B).

Ze względu na konstrukcjęprasy progresywnej, w każdym cyklu pracy prasy będzie się działo wiele różnych rzeczy jednocześnie.

Niektóre prasy posiadają więcej funkcji niż inne (mają np. głowicę z większą ilością slotów na matryce), jednak powszechna konfiguracja jest następująca: w każdym cyklu pracy podawana jest nowa pusta łuska (ręcznie lub automatycznie), Łuska ta jest formatowana i pozbawiana spłonki na pierwszym stanowisku, Na drugim stanowisku osadzana jest nowa spłonka i tworzony kielich łuski, następnie do łuski dozowana jest precyzyjnie odmierzona ilość prochu, kolejnym krokiem jest włożenie pocisku (znów ręcznie lub automatycznie), w ostatnim kroku pocisk jest osadzany na żądanej głębokości oraz opcjonalnie wykonywany jest crimp – wszystko to dzieje się równolegle, a każda łuska umieszczona na danym stanowisku poddawana jest innemu krokowi elaboracyjnemu.

W każdym z tych punktów coś może pójść nie tak, a jeśli tak się stanie, trzeba uważnie sprawdzić każdy z pozostałych naboi na talerzu aby zobaczyć, czy nie zostały one uszkodzone i czy naważka prochu jest odpowiednia.

Im więcej slotów dla matryc posiada prasa, tym więcej zadań może wykonać jednocześnie i tym szybciej można na niej pracować.

Niektóre prasy np. prasy 8-stanowiskowe, mogą wykonywać dodatkowe czynności, takie jak przycinanie łuski, formowanie (swaging) gniazda spłonki przed osadzeniem, wykonanie osobno crimpu czy kontrola zawartości prochu w łusce. Większa ilość dostępnych stanowisk daje większą elastyczność konfiguracji.

Jeśli jednak do dyspozycji jest mniejsza, np. 3-stanowiskowa, prasa, można zaopatrzyć się w matrycę, która umieszcza pocisk w łusce i wykonuje crimp w tym samym kroku, pozwalając tym samym na wykonanie wszystkich podstawowych czynności związanymi z przeładowaniem naboju.

Cztero- lub pięciostanowiskowa prasa jest dobrym kompromisem. Pozwala ona dodać np. matrycę do kontroli zawartości prochu aby zapobiec niedoważeniu lub większej naważce (kaboom), lub jedną z innych opcjonalnych matryc.

Prasa progresywna może być wyposażona w różne przystawki, pozwalające na automatyczne podawanie komponentów do elaboracji (łuski, spłonki,pociski, proch).
W zależności od tego jak wiele automatycznych przystawek posiada prasa, można zmniejszać ilość nakładu pracy potrzebnej do ręcznego podawania komponentów. Dostępne są automatyczne, aktywowane łuską, dyspensery do prochu, podajniki łusek i pocisków zarówno grawitacyjne jak i wspomagane elektrycznie czy automatyczne systemy spłonkowania.

Większość pras wymaga jednak przynajmniej ręcznego osadzenia spłonki i włożenia pocisku do łuski przy każdym ruchu dźwignią. Jeśli chce się uzyskać maksymalne szybkości produkcji, podajnik łusek jest niezbędnym elementem wyposażenia, ponieważ nawet automatycznie obracający się shell-plate nie kompensuje czasu potrzebnego na każdorazowe ręczne włożenie łuski do pierwszego stanowiska.

Oczywiście, jest jedno zastrzeżenie: im więcej ruchomych części, tym więcej potencjalnych problemów i konieczności napraw. Ponadto, napędzane elektrycznie podajniki komponentów moga powodować zwarcia, co jest wysoce niepożądane w bezpośredniej bliskości prochu.

Piękno prasy progresywnej polega na tym, że pozwala ona na wyprodukowanie ogromnej ilości amunicji tego samego rodzaju w bardzo krótkim czasie. Doświadczony reloader z jednostopniową prasą może zrobić około 100 naboi na godzinę. Z prasą rewolwerową może wyprodukować około 200 lub 300 sztuk na godzinę, podczas gdy prasy progresywne mogą wyprodukować od 500 sztuk w górę. Jednakże, prasy progresywne wymagają wiele uwagi i dokładności przy ustawianiu oraz uważnej z nimi pracy.

Jeśli jedna z matryc nie jest prawidłowo wyregulowana, efekt błędu będzie zwielokrotniony, ponieważ można wytworzyć wiele sztuk amunicji zanim uda się go wychwycić i naprawić. Może to zająć trochę czasu (i kilkanaście-kilkadziesiąt zmarnowanych naboi), zanim prasa będzie działać tak jak należy.

Ponadto, zmiana kalibru też może być trudna, ponieważ często wymaga ona wyjęcia i wymiany każdej matrycy. Niektóre firmy, jak Lee, unikają tego problemu sprzedając prasy, które są już fabrycznie ustawione na konkretny kaliber. Jednak nawet w przypadku konstrukcji typu “rapid switch”, jak np. system matryc “Lock-N-Load” Hornady’ego, może upłynąć trochę czasu zanim wszystko znów zacznie działać płynnie.

Wniosek

W przypadku gdy korzysta się z wielu rodzajów amunicji i nie planuje się produkcji hurtowych jej ilości, prasa progresywna może nie być najlepszym wyborem. Uzyskanie w przypadku takiej prasy matchowej powtarzalności wyrabianej amunicji, z uwagi na ilość ruchomych części, również może być problematyczne.

Chociaż niekoniecznie są one najlepsze dla początkujących lub sporadycznych strzelców, to jednak jeśli strzela się dynamikę, lub po prostu chce się mieć możliwość wyprodukowania całej góry amunicji w krótkim czasie, nie ma nic lepszego nie prasa progresywna. Zysk ekonomiczny jest w tym przypadku tym większy, im więcej sztuk droższej i bardziej wyrafinowanej, fabrycznej amunicji zużywa się w swoim strzeleckim życiu.

KEEPreloader (keepreloader.com)

tłumaczył MR